Χάρη στο αρχείο μιας δασκάλας, της Αλκμήνης Γουναροπούλου Ψαθά, το οποίο έχει σήμερα η εγγονή της Φωτεινή Ψαθά, η οποία με προθυμία συνεργάζεται μαζί μου και την ευχαριστώ, μαθαίνω ότι προπολεμικά, δεν ξέρω από πότε ακριβώς ιδρύθηκε στις Σάπες ένα σωματείο γυναικών με την επωνυμία: "Σύνδεσμος Κυριών και Δίδων Σαπών: "Η Αναγέννησις". Για τους νέους αναφέρω ότι "δίδων" σημαίνει "δεσποινίδων".
Ο Σύνδεσμος αυτός πρέπει να είχε ιδρυθεί πριν το 1930, κι αυτό το συμπεραίνω από αίτηση γυναικός, με ημερομηνία 10/2/1930, που ζητούσε την παραίτησή της από μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου. Πρόεδρος του Συνδέσμου την εποχή εκείνη ήταν η Αλκμήνη Ψαθά, που ήταν και δασκάλα, όπως και η μητέρα της Βενετία Γουναροπούλου.
Από τις σημειώσεις της Ζωής Χατζηθεοδώρου, διαβάζουμε τα εξής που έχουν σχέση και με την ύπαρξη του Συνδέσμου Γυναικών. Μας περιγράφει στο απόσπασμα αυτό:
" Τη δεκαετία του 1930 - 40 η Κοινωνία των Σαπών έσφυζε από ζωή. Μόλις συνήλθαν οικονομικά κι έβλεπες μια ανθούσα αστική κοινωνία να προσπαθεί να ζήσει, όσα τόσα χρόνια της στέρησαν οι διωγμοί και οι πόλεμοι. Δεν έχαναν λοιπόν καμιά ευκαιρία να γλεντήσουν. Το χειμώνα στα σπίτια, στις ονομαστικές γιορτές, στις απαραίτητες επισκέψεις η μια οικογένεια στην άλλη και το αποκορύφωμα ήταν οι χοροεσπερίδες. Οι τότε δεσποινίδες των Σαπών ήταν πολύ κομψές και πάντα προτιμούσαν την καλύτερη ράφτρα των Σαπών και κατόπιν της Κομοτηνής, τη Χαρικλούδα (όπως την έλεγαν), αδερφή του Σωτήρη Καψάλα, υφασματέμπορο των Σαπών.
Οι χοροεσπερίδες εδίδοντο στην αίθουσα του κέντρου [ΠΑΛΑΔΙΟΝ] με ζωντανή ορχήστρα. Καθώς οι χοροί αυτοί σημείωναν επιτυχία, έρχονταν και οι Κομοτηναίοι να γλεντήσουν μα και να θαυμάσουν τα όμορφα κορίτσια των Σαπών, γιατί πράγματι είχε διαλεχτά κορίτσια".
Η ίδρυση του Συνδέσμου ήταν μια ανάγκη των γυναικών της εποχής εκείνης να δημιουργήσουν προϋποθέσεις μιας καλύτερης ζωής, με οργάνωση χορών, δεξιώσεων, γιορτών και άλλων εκδηλώσεων. Η δράση του Συνδέσμου διακόπηκε την περίοδο της βουλγαρικής κατοχής, αλλά συνεχίστηκε μετά την αποκατάσταση και την επικράτηση της ειρηνικής περιόδου.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ
Επεξεργασία φωτογραφιών: Γιώργος Κεραμυδάς
Αίτηση παραίτησης μέλους το 1930
Σάπες: 10 Φεβρουαρίου 1930. Η κυρία Ασπασία Κουλουριώτου υποβάλει αίτηση παραιτήσεως ως μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου από το Σύνδεσμο Κυριών και Δίδων Σαπών "Η Αναγέννησις". Μοναδικό αποδεικτικό στοιχείο από τα λίγα που υπάρχουν για την εποχή εκείνη. Εντύπωση μου κάνει ο υπέροχος γραφικός χαρακτήρας της αίτησης. Θυμάμαι ότι κι εμείς, όταν ήμασταν μαθητές στο Δημοτικό, μαθαίναμε την καλλιγραφία σε ξεχωριστό μάθημα! Είχαμε ένα ειδικό τετράδιο με πολλές γραμμές, πένες νούμερο 1, 2, με κονδυλοφόρο και φιάλη με μελάνη. Γράμμα με γράμμα μαθαίναμε να φτιάχνουμε τις λεπτές και τις παχειές γραμμές, τις ουρίτσες προς τα πάνω και προς τα κάτω! Τώρα γράφουμε στον υπολογιστή και πόσο δυσκολευόμαστε να γράψουμε με το χέρι!!!
Σάπες 1935: Παρέα γυναικών σε κάποια αυλή κατοικίας που δεν αναφέρεται. Μοναδικής αξίας φωτογραφία που δημοσιεύτηκε στην τοπική εφημερίδα ''Ελεύθερη Άποψη''. Αναφέρονται τα εξής ονόματα, χωρίς να διευκρινίζονται ποια είναι: Τασούλα Χαστά, Βαρυτίμη Χατζοπούλου, Αγγέλα Μαλακοπούλου, Ελισσώ Τζατζοπούλου. Η νέα με την τσάντα παραμάσχαλα (όρθια δεξιά) είναι η Δόμνα Γουναροπούλου, κόρη της Βενετίας Γουναροπούλου. Όλες οι γυναίκες είναι ντυμένες με τα καλά τους ρούχα, προφανώς φωτογραφήθηκαν μετά από κάποια γιορτή. Θα τολμήσω να συνδέσω τα πρόσωπα της φωτογραφίας με τη δράση τότε ενός Συλλόγου Γυναικών με την επωνυμία ''Σύλλογος Κυριών και Δεσποινίδων Σαππών''. Δεν αποκλείεται να είναι μέλη αυτού του Συλλόγου και να αφορά κάποια από τις δράσεις του. Να παρατηρήσετε δε και την ύπαρξη του κυκλικού παρτεριού, που λόγω του χειμώνα δεν έχει λουλούδια. Το φόντο της φωτογραφίας δε βοηθά για τον εντοπισμό της τοποθεσίας. (Μετά από έρευνα εντόπισα ότι η Τασούλα Χαστά είναι η όρθια αριστερά και η δεύτερη η Βαρυτίμη Χατζοπούλου και Δόμνα Γουναροπούλου, όρθια στην άκρη δεξιά).
Σάπες 6 Ιανουαρίου 1954
Μοναδική φωτογραφία της εποχής. Στο ΠΑΛΛΑΔΙΟ, ο Σύνδεσμος Κυριών και Δίδων Σαπών "Η Αναγέννησις", οργανώνει χορό με γενική Συμμετοχή των Σαπαίων. Στο κεντρικό τραπέζι κάθονται ο Κων/νος Ψαθάς, ο Δημήτρης (Μίμης) Ψαθάς, ο δάσκαλος Παν. Τσίκουτας, η Βάσω και Λίτσα Ψαθά, η Μαργαρίτα Ουρεϊλίδου Καραϊωσιφίδου, η Μάτω, κόρη της Βενετίας Γουναροπούλου. Στην άκρη δεξιά, σε άλλη παρέα η Άννα Πρασίδου. Επίσης αναγνωρίζω αριστερά τον Κώστα Μπακιρτζή και τον Αλέκο Κιρκινέζη, Τασούλα Παπαλοΐζου και προς μεγάλη μου έκπληξη αναγνώρισα (με επιβεβαίωση) και το θείο μου Αλέξανδρο Παπαποστόλου (αριστερά επάνω με το μουστάκι).
Θα προστεθούν και άλλες πληροφορίες όταν προκύψει νέο υλικό