Για πρώτη φορά, το 1928, αρκετές κυρίες των Σαππών, αποφάσισαν να ιδρύσουν τον πρώτο Σύλλογο Γυναικών, με στόχο την οργάνωση εράνων και άλλων δραστηριοτήτων ώστε να βοηθήσουν οικονομικά τις ανάγκες του Δημοτικού σχολείου, αλλά και απόρων οικογενειών.

 Αναζητώντας πληροφορίες σε παλιά τεύχη της εφημερίδας ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, είχα την τύχη να βρω ένα δημοσίευμα με μοναδικές πληροφορίες για την πρώτη οργανωμένη ομάδα γυναικών στον τόπο μας.

 Αμέσως πιο κάτω παραθέτω το αυθεντικό δημοσίευμα της ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ με ημερομηνία 20/1/1928 και αμέσως μετά το κείμενο του δημοσιεύματος ώστε να είναι ευανάγνωστο με τα ονόματα και τις ημερομηνιές.  Ακολουθεί το τμήμα της εφημερίδας και το καθαρογραμμένο κείμενο... 

 Στο δημοσίευμα δεν αναφέρεται το ακριβές όνομα του Συλλόγου, το οποίο δόθηκε αμέσως μετά την ανάδειξη μετά από εκλογές των πρώτων μελών της προσωρινής εκλογής των μελών, έως ότου καταρτιστεί το πρώτο καταστατικό του.  Τα ονόματα του πρώτου προσωρινού συλλόγου ήταν: Ελένη Δημητρακοπούλου, σύζυγος του Επάρχου Σαππών, Ελένη Χλιαουτάκη, σύζυγος του Υπομοιράρχου, Καλλιόπη Γουρίδου και  Χρυσή Αδαμίδου, σύζυγοι εμπόρων, Σταματία Ποάλα, σύζυγος Κοινοτικού συμβούλου Κων. Ποάλα, Αναστασία Καπζάλα, σύζυγος αντδρου Κοινοτικού Συμβουλίου και Βενετία Γουναροπούλου, δασκάλα του σχολείου.

  Χάρη στο αρχείο της δασκάλας Αλκμήνης Γουναροπούλου Ψαθά, (κόρη της Βενετίας) το οποίο έχει σήμερα η εγγονή της Φωτεινή Ψαθά, η οποία με προθυμία συνεργάζεται μαζί μου και την ευχαριστώ, μαθαίνω το όνομα του Συλλόγου των γυναικών μετά τον καταρτισμό του καταστατικού έφερε τον επωνυμία "Σύνδεσμος Κυριών και Δίδων Σαππών: "Η Αναγέννησις".  Για τους νέους αναφέρω ότι "δίδων" σημαίνει "δεσποινίδων".

  Από τις σημειώσεις της Ζωής Χατζηθεοδώρου, διαβάζουμε τα εξής που έχουν σχέση και με την ύπαρξη του Συνδέσμου Γυναικών. Μας περιγράφει στο απόσπασμα αυτό:  " Τη δεκαετία του 1930 - 40 η Κοινωνία των Σαπών έσφυζε από ζωή. Μόλις συνήλθαν οικονομικά κι έβλεπες μια ανθούσα αστική κοινωνία να προσπαθεί να ζήσει, όσα τόσα χρόνια της στέρησαν οι διωγμοί και οι πόλεμοι. Δεν έχαναν λοιπόν καμιά ευκαιρία να γλεντήσουν. Το χειμώνα στα σπίτια, στις ονομαστικές γιορτές, στις απαραίτητες επισκέψεις η μια οικογένεια στην άλλη και το αποκορύφωμα ήταν οι χοροεσπερίδες. Οι τότε δεσποινίδες των Σαπών ήταν πολύ κομψές και πάντα προτιμούσαν την καλύτερη ράφτρα των Σαπών και κατόπιν της Κομοτηνής, τη Χαρικλούδα (όπως την έλεγαν), αδερφή του Σωτήρη Καπζάλα, υφασματέμπορο των Σαπών.

  Η ίδρυση του Συνδέσμου ήταν μια ανάγκη των γυναικών της εποχής εκείνης να δημιουργήσουν προϋποθέσεις μιας καλύτερης ζωής, με οργάνωση χορών, δεξιώσεων, γιορτών και άλλων εκδηλώσεων.  Η δράση του Συνδέσμου διακόπηκε την περίοδο της βουλγαρικής κατοχής, αλλά συνεχίστηκε μετά την αποκατάσταση και την επικράτηση της ειρηνικής περιόδου.

ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ (20/01/1928)

ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΟΣ 

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 20/1/1928     /  Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΕΠΑΡΧΙΩΝ
ΑΠΟ ΤΑΣ ΣΑΠΠΑΣ   /  Η ΟΡΓΑΝΩΣΙΣ ΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ
ΚΟΜΟΤΙΝΗ Ιανουάριος- Χάρις εις τας ενεργείας της κυρίας Ελένης Δημητρακοπούλου, συζύγου του Επάρχου Σαππών, Ελένης Χλιαουτάκη, συζύγου του εκεί Υπομοιράρχου, Καλλιόπης Γουρίδου, συζύγου του Λ. Γουρίδου εμπόρου, Χρυσής Αδαμίδου, συζύγου του εμπόρου Αδαμίδου, Σταματίας Ποάλα, συζύγου του Κοινοτικού Συμβούλου Ποάλα, Αναστασίας, συζύγου του κ. Καπζάλα, αντιπροέδρου της Κοινότητας και της διδασκαλίσσης Βενετίας Γουναροπούλου, συνεστήθη υφ'όλων των Κυριών της Κοινότητος Σαππών σύλλογος Κυριών και δεσποινίδων, όστις σκοπόν θα έχει την συλλογήν εράνων, την διοργάνωσιν χορών, διαλέξεων και άλλων εορτών προς συλλογήν χρημάτων προς υλικήν περίθαλψιν των εκάστοτε παρουσιαζομένων αναγκών εις τα σχολεία της πόλεως και προς περίθαλψιν ορφανών και αποδεδειγμένως απόρων οικογενειών.
Προς τον σκοπόν τούτον αι συνελθούσαι εξέλεξαν, όπως εμάθομεν, τας ανωτέρω κυρίας ως μέλη του Συμβουλίου των με Πρόεδρον την κ. Ελένην Δημητρακοπούλου, Ταμίαν την κ. Χλιαουτάκη και Γραμματέα την κ. Καλ. Γουρίδου, τας δε λοιπάς ως μέλη του Συμβουλίου ίνα διευθύνουν προσωρινώς μέχρις ότου εγκριθεί το καταστατικόν οπότε και θα εκλέξουν εν γενική συνελεύσει το οριστικόν Συμβούλιον.
Ως πρώτον έργον άμα τη καταρτίσει του Σωματείου των, διοργάνωσαν λαχειοφόρον αγοράν από διάφορα αντικείμενα, τα οποία περιελθούσαι τα διάφορα καταστήματα και οικίας συνέλεξαν δωρεάν, ταύτα δε κατά την εσπέραν της πρώτης του νέου έτους επώλησαν δια λαχνών πενταδράχμων εις τους προσελθόντας, συλλέξασαι ούτω το ποσόν των τριών χιλιάδων δραχμών περίπου, τα οποία δια πρακτικού παρέδωκαν εις την Σχολικήν Επιτροπήν, ίνα χρησιμοποιηθεί δια τας ανάγκας του σχολείου και των απόρων μαθητών.
Μετά το τέλος της λαχειοφόρου, διεξήχθη χορός εις τας ευρυτάτας αιθούσας του σχολείου μέχρι των πρωινών ωρών εν αδιαπτώτω ευθυμία και αδελφική συμπνοία, λαβόντων μέρος όλων των εν Σάππαις Αρχών, εμπόρων και λοιπών κατοίκων μετά των οικογενειών των.
Γενικόν θέμα της ομιλίας και μέχρι σήμερον όλων είναι η έκφρασις του θαυμασμού των δια το επιτελεσθέν έργον, όπερ ομολογούμεν ότι ουδέν άλλο αποδεικνύει παρ' έτι τα αλτρουιστικά αισθήματα παρά τας ανωτέρω κυρίας και τη Κοινωνία Σαππών είναι αρκούντως αναπτυγμένα και συγχαίρουσας πάσας ταις συνιστώμεν να εξακολουθήσουν το έργον, την δε κοινωνίαν των Σαππών να τας υποστηρίξη και εις το μέλλον. (Ε. Πουλιοδάκης)
Λεζάντα φωτογραφίας: Αι κυρίαι του Συλλόγου της Κοινότητας Σαππών (Κομοτινής). Άνω: Χρυσή Αδαμίδου, Σταματία Ποάλα, Αναστ. Καπζάλα, Καλλιόπη Γουρίδου. Κάτω: Ελένη Δημητρακοπούλου, Ελένη Χλιαουτάκη, Βενετία Γουναροπούλου.  

ΑΙΤΗΣΗ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗΣ ΤΟ 1930 

Σάπες: 10 Φεβρουαρίου 1930.  Η κυρία Ασπασία Κουλουριώτου αποστέλει αίτηση περί παραιτήσεως ως μέλους του Διοικητικού Συμβουλίου από το Σύνδεσμο Κυριών και Δίδων Σαπών "Η Αναγέννησις". Μοναδικό αποδεικτικό στοιχείο από τα λίγα που υπάρχουν για την εποχή εκείνη.  Εντύπωση μου κάνει ο υπέροχος γραφικός χαρακτήρας της αίτησης. Θυμάμαι ότι κι εμείς, όταν ήμασταν μαθητές στο Δημοτικό, μαθαίναμε την καλλιγραφία σε ξεχωριστό μάθημα!  Είχαμε ένα ειδικό τετράδιο με πολλές γραμμές,  πένες νούμερο 1, 2,  με κονδυλοφόρο και φιάλη με μελάνη. Γράμμα με γράμμα μαθαίναμε να φτιάχνουμε τις λεπτές και τις παχειές γραμμές, τις ουρίτσες προς τα πάνω και προς τα κάτω!  Τώρα γράφουμε στον υπολογιστή και πόσο δυσκολευόμαστε να γράψουμε με το χέρι!!!

Σάπες 1935:  Παρέα γυναικών σε κάποια αυλή κατοικίας που δεν αναφέρεται. Μοναδικής αξίας φωτογραφία που δημοσιεύτηκε στην τοπική εφημερίδα ''Ελεύθερη Άποψη''. Αναφέρονται τα εξής ονόματα, χωρίς να διευκρινίζονται ποια είναι:  Τασούλα Χαστά, Βαρυτίμη Χατζοπούλου, Αγγέλα Μαλακοπούλου, Ελισσώ Τζaτζοπούλου. Η νέα με την τσάντα παραμάσχαλα (όρθια δεξιά) είναι η   Δόμνα  Γουναροπούλου, κόρη της Βενετίας Γουναροπούλου. Όλες οι γυναίκες είναι ντυμένες με τα καλά τους ρούχα, προφανώς φωτογραφήθηκαν μετά από κάποια γιορτή. Θα τολμήσω να συνδέσω τα πρόσωπα της φωτογραφίας με τη δράση τότε ενός Συλλόγου Γυναικών με την επωνυμία ''Σύλλογος Κυριών και Δεσποινίδων Σαππών''. Δεν αποκλείεται να είναι μέλη αυτού του Συλλόγου και να αφορά κάποια από τις δράσεις του. Να παρατηρήσετε δε και την ύπαρξη του κυκλικού παρτεριού, που λόγω του χειμώνα δεν έχει λουλούδια. Το φόντο της φωτογραφίας δε βοηθά για τον εντοπισμό της τοποθεσίας. (Μετά από έρευνα εντόπισα ότι η Τασούλα Χαστά είναι η όρθια αριστερά και η δεύτερη η Βαρυτίμη Χατζοπούλου και Δόμνα Γουναροπούλου , όρθια στην άκρη δεξιά).

  Σάπες 6 Ιανουαρίου 1954:  Μοναδική φωτογραφία της εποχής.  Στο ΠΑΛΛΑΔΙΟ, ο Σύνδεσμος Κυριών και Δίδων Σαπών "Η Αναγέννησις", οργανώνει χορό με γενική Συμμετοχή των Σαπαίων. Στο κεντρικό τραπέζι κάθονται ο Κων/νος Ψαθάς, ο Δημήτρης (Μίμης) Ψαθάς, ο δάσκαλος Παν. Τσίκουτας,  η Βάσω και Λίτσα Ψαθά, η Μαργαρίτα Ουρεϊλίδου Καραϊωσιφίδου, η Μάτω, κόρη της Βενετίας Γουναροπούλου.  Στην άκρη δεξιά, σε άλλη παρέα η Άννα Πρασίδου. Επίσης αναγνωρίζω αριστερά τον Κώστα Μπακιρτζή και τον Αλέκο Κιρκινέζη και προς μεγάλη μου έκπληξη αναγνώρισα (με επιβεβαίωση) και το θείο μου Αλέξανδρο Παπαποστόλου (αριστερά επάνω με το μουστάκι).

Θα προστεθούν και άλλες πληροφορίες όταν προκύψει νέο υλικό