Θρακιώτικος γάμος

  Κατά παράδοση στη  Θράκη, οι προετοιμασίες του γάμου κρατούσαν μια εβδομάδα. Το Σάββατο, μια μέρα πριν τη τέλεση του μυστηρίου, φίλες και γνωστές της νύφης συγκεντρώνονταν σπίτι της, όπου με χένα έβαφαν τα μαλλιά και τα νύχια της, αλλά και το ακροδάχτυλό τους, χριζόμενες ως μάρτυρες του γάμου. Το ίδιο βράδυ, η μελλόνυμφη, κοιμόταν με ένα κορίτσι στα αριστερά της και ένα αγόρι στα δεξιά της, για τεκνοποίηση πρωτότοκου γιου!  Τα ίδια παιδιά, το πρωί της Κυριακής έπλεναν τα χέρια της νύφης και αυτή τους προσέφερε χρήματα, ενώ οι ελεύθερες φίλες της, την ετοιμάζουν στολίζοντάς την για τον γάμο.

Την ίδια μέρα ξύριζαν τον γαμπρό, που στα πόδια του, κρατούσε ένα ταψί γεμάτο με ρύζι, άνθη και κουφέτα, ενώ φίλοι και συγγενείς του τον τραγουδούν και προσφέρουν χρήματα, ρίχνοντάς τα μέσα στο ταψί. Τα χρήματα αυτά τα παίρνει ο κουρέας για την φροντίδα που προσέφερε. Έπειτα, οι φίλοι του τον ντύνουν και μαζί με τον παραγαμπρό πάνε στην εκκλησία, ενώ συγγενείς του, με τον κουμπάρο και όργανα πηγαίνουν σπίτι της νύφης, όπου για να την πάρουν πρέπει να προσφέρουν χρήματα. Ιδιαίτερα ο κουμπάρος προσφέρει χρήματα για να πάρει το γοβάκι της νύφης που οι φίλες της, το κρύβουν.

  Τη νύφη παραδίδει ο πατέρας ή και ο αδερφός της στον κουμπάρο και αυτή προσκυνά το χέρι του πατέρα της και ξεκινά το  χορό μαζί με τον παραγαμπρό. Μετά τον γάμο, στο σπίτι του γαμπρού τους υποδέχεται αρχικά η μητέρα του ανδρός, όπου κρατά στα χέρια της δύο ποτήρια, το ένα με κρασί, το άλλο με νερό και χρήματα, τους χορεύει και τους εύχεται. Έπειτα η μητέρα της νύφης τους προσφέρει γλυκό. Στο κατώφλι του σπιτιού το ζευγάρι πατούσε σίδερο με το δεξί πόδι, ώστε να ζήσουν σιδερένιοι στο νέο τους σπίτι.

ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΟΥ ΜΟΥ ΕΣΤΕΙΛΕ Η ΠΕΤΡΟΥΛΑ ΣΙΝΗ Nα προσθέσω ότι -αν θυμάμαι καλά- κατά την διάρκεια του μυστηρίου του γάμου άντρες σηκώνουν στα χέρια τους τον κουμπάρο όπου πρέπει να τους τάξει χρήματα να τον κατεβάσουν , στο χορό του Ησαία εκτός από άνθη και ρύζι πετούν ο κόσμος μεγάλα κουφέτα και τέλος οι νεόνυμφοι στέκονται μαζί με τους κουμπάρους τους γονείς και αδέλφια για να τους χαιρετίσουν όπου οι συγγενείς καρφιτσώνουν στο νυφικό και στο γαμπριάτικο κουστούμι χρυσαφικά και χρήματα... την καλημέρα μου :)

Φωτογραφίες από γάμους στον τόπο μας

Γύρω στα 1935: Είναι από το γάμο του Νικολάου Γιουφτσιάδη με τη Μερόπη Χασομέρη, με ιερέα τον Αρχιμανδρίτη Ιωαννίκιο, που ήταν την ίδια εποχή και δάσκαλος στο τότε Δημοτικό Σχολείο Σαπών, πρόσφυγας από την Κωνσταντινούπολη!  Με αφορμή αυτή τη φωτογραφία θα επιχειρήσω να κάνω μια αναφορά στα πρόσωπα της οικογένειας Γιουφτσιάδη. Η καταγωγή της έχει τις ρίζες στη Βίγα. Το αρχαιότερο πρόσωπο που μπορεί να αναφερθεί ως ο πάτερ φαμίλιας είναι ο Κωνσταντίνος Γιουφτσιάδης, αν και το επώνυμο δεν πρέπει να ήταν αυτό. Παιδιά του ήταν ο Μιχάλης (γεννήθηκε το 1900) ο Δημήτριος (1906), η Ελένη (1910) και ο Νικόλαος. Υπήρχε κι ένας ακόμη γιος που έφυγε απ' ευθείας στην Αμερική. Από τα παιδιά του, ο Δημητρός δεν έκανε οικογένεια. Ο Μιχάλης με σύζυγο τη Μαρία, έκανε τη Χαρίκλεια (1927) και τον Κώστα (1929). Η Ελένη έκανε δυο γάμους, από τον πρώτο γάμο έκανε τον Κώστα Κεραμάρη, από το δεύτερο με το Θωμά Ρωμαΐδη (υπάρχει στη φωτογραφία), απέκτησε τον Παναγιώτη, τη Βάσω και τον Ανδρέα. (τα ονόματα που έχω επισημάνει είναι τα πρόσωπα που έχω αναγνωρίσει στη φωτογραφία).

Τη φωτογραφία την ανακάλυψα στο αρχείο του Αλέκου Χαρισιάδη. Πρόκειται για θρακιώτικο γάμο, που έγινε γύρω στα 1950. Ο γαμπρός είναι πίσω από τον οργανοπαίκτη, που παίζει το θρακιώτικο ούτι ενώ ένας μουσουλμάνος, ο Κεμενετζή (Πατλάκης), λαϊκός οργανοπαίκτης συνοδεύει την πομπή του γαμπρού παίζοντας λύρα. Τον άνθρωπο αυτό θα σας τον παρουσιάσω και σε άλλες φωτογραφίες. Δε γνωρίζω περισσότερα στοιχεία για τη φωτογραφία αυτή, όμως επικαλούμε τη βοήθειά σας και όποιος γνωρίζει κάτι με χαρά μου θα το αναφέρω.

Σάπες γύρω στα 1955 με 56: Από το γάμο του Γιώργου Μπακιρτζή και της Έλλης Κεραμέα, στην εκκλησία των Αγίων Κων/νου και Ελένης. Από τα πέριξ πρόσωπα αναγνωρίζω τη Νίτσα Παππά, πίσω από το γαμπρό, τον αδερφό του γαμπρού Θανάση (στην πόρτα), παρανυμφάκι η μικρή Ελένη Μπακιρτζή, δίπλα της η Αθηνά αδερφή του γαμπρού. Δεξιά η Γεωργία Αμπατζή και πιο πίσω η Ρένα Χαστά. Κοιτάζοντας προσεχτικά την εκκλησία, βλέπω ότι ο κεντρικός τρούλος ήταν ακόμη επενδυμένος με χαλκό. Αργότερα έγιναν έργα επισκευής για φθορές που είχαν γίνει κατα τη διάρκεια του εμφυλίου. Αν κάποιος έχει να προσθέσει κάτι ευχαρίστως να δεχτώ τις πληροφορίες. [Αρχείο φωτό: Θεόδωρου Βαλασιάδη]

Σάπες   1953: Η νύφη Μάρθα Αθανασιάδου με την ανθοδέσμη στα χέρια, συνοδεύεται από συγγενικό της πρόσωπο, το Θεοδόση Αθανασιάδη στο δρόμο για την εκκλησία. Πίσω ακριβώς από τη νύφη διακρίνω το μισό πρόσωπο του γαμπρού, που είναι ο Θοδωρής Αθανασιάδης. Τα δυο αυτά πρόσωπα τα γνώριζα καλά, αφού για πολλά χρόνια ζούσαμε κοντά. Το μπακάλικο του πατέρα μου ήταν ακριβώς απέναντι από του Θοδωρή, δίπλα στο μεγάλο πλάτανο της κεντρικής πλατείας του Παλλαδίου. Ο γιος τους Σάκης, λίγο μικρότερος από μένα ήταν απο τα αγαπημένα φιλικά μου πρόσωπα. Τη συνοδεία των νεονύμφων συνοδεύει πλήθος μικρών και μεγάλων συμπολιτών και δεξιά ο βιολιστής Κεμενετζή (Πατλάκης), καθώς παίζει γαμπριάτικους σκοπούς. Είναι ο ίδιος και σε άλλες φωτογραφίες.

12/09/2012: Τη φωτογραφία είδε ο Θανάσης Αθανασιάδης, γιος της Μάρθας και σχολίασε: Γιώργο δίπλα στην μάνα μου είναι ο Χαράλαμπος Σαγίρης ο αδελφός της, όταν τα δει η θειά μου θα τρελαθεί!! ευχαριστώ

Σάπες 1957: Με φόντο την εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης αναμνηστική φωτογραφία από το γάμο του Κώστα Γιουφτσιάδη με τη Ζωή Ανέστογλου. Η καθιερωμένη ανθοδέσμη στα χέρια της νύφης. Γνωστά πρόσωπα που βλέπω είναι αρκετά συγγενικά του γαμπρού, τον Κώστα Κεραμάρη, τη Ζωή Καφετζή, το μικρό Χρήστο Γιουφτσιάδη. Επίσης το Θοεδόση Καραβασίλη, την Ελένη Αμπατζή, τον Αλέκο Χαρισιάδη. Τα άλλα πρόσωπα δεν τα αναγνωρίζω. (αρχείο φωτογραφίας: Κώστας Γιουφτσιάδης).

Σάπες: Γάμος γύρω στα 1957 με 58. Γαμπρός ο Κώστας Ευσταθόπουλος και νύφη η Χρυσούλα, χορεύουν το χορό του γάμου στην αυλή του σπιτιού, λίγο πριν ξεκινήσουν για την εκκλησία. Το βιολί παίζει ο γνωστός παραδοσιακός μουσουλμάνος οργανοπαίκτης Κεμενετζή (Πατλάκης), που τον έχουμε δει και σε άλλες φωτογραφίες. Στο βάθος φίλοι και συγγενείς, μικροί και μεγάλοι, είναι έτοιμοι να συνοδεύσουν την πομπή. Τη φωτογραφία μου την έστειλε ο γιατρός Ανδρέας Καφετζής.

...και η συνέχεια της προηγούμενης φωτογραφίας. Ο γάμος τελείωσε και οι νεόνυμφοι μαζί με συγγενείς και καλεσμένους φωτογραφίζονται έξω από την είσοδο της εκκλησίας. Ιερέας ο πατέρας Νικόλαος Γρηγορόπουλος και ψάλτης ο Μπομποτάς Γιάννης. Τη φωτογραφία μου έστειλε ο γιατρός Ανδρέας Καφετζής.

Σάπες 1958: Από το γάμο του Αλέκου Χαρισιάδη, του φωτογράφου στον κεντρικό δρόμο για την εκκλησία. Μπροστά η νύφη Χαρίκλεια Γιουφτσιάδου έχοντας στο πλάι της την κουμπάρα της Χρυσάνθη Πασχαλίδου και από την άλλη πλευρά την ξαδέρφη της Σταυρούλα, με το σύζυγό της Θόδωρο Βαλασιάδη. Πίσω με τη γραβάτα ο γαμπρός, χωρίς να αναγνωρίζω τον άνθρωπο που τον συνοδεύει. Δίπλα από τη Χρυσάνθη ο άντρας της και κουμπάρος Δημήτρης Αγγελίδης. Δε γνωρίζω αν ο γάμος έγινε σύμφωνα με τα έθιμα. Πιθανόν πιο μπροστά να είναι οι οργανοπαίκτες που συνήθως συνόδευαν την πομπή των νεονύμφων.

Σάπες 1958: Από το γάμο του Κώστα Πορτοκάλογλου και της Μαρίκας Τενούδη. Αναμνηστική φωτογραφία των νεονύμφων με συγγενικά και φιλικά πρόσωπα στην είσοδο του περιβόλου της εκκλησίας των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Δίπλα στο γαμπρό ο Τάκος Σεραφειμίδης και πίσω ο Κώστας Μπακιρτζής. Δεξιά από τη νύφη η Λαφίνα Ευσταθοπούλου και πίσω ο πατέρας της Καλογιάννης Ευσταθόπουλος. 'Αλλα πρόσωπα που αναγνωρίζω είναι ο Παναγιώτης Ευσταθόπουλος, η Ναζλού Ουρεϊλίδου, η Μαρία Πάππου. Δεν αναγνωρίζω τα δύο πρόσωπα πάνω από τη νύφη. Η φωτογραφία είναι από το αρχείο της Λαφίνας Ευσταθοπούλου Δημητριάδου.

Σάπες 1959: Από το γάμο του Γιώργου Παπαδημητρίου, καταγόμενου από την Πελοπόννησο με την Ζωή Καφετζή. Σήμερα το ζευγάρι αυτό ζει στην Αθήνα κι έχουν δυο παιδιά. Την εποχή εκείνη ο Γιώργος ήταν εργαζόμενος σε υπηρεσία αντίστοιχη με τον ΟΤΕ.  Θυμάμαι την υπηρεσία εκείνη σε οικοδομή απέναντι ακριβώς από την κατοικία του Σταύρου Αγγελίδη. Τότε τα τηλέφωνα ήταν σπάνιες συσκευές. Όποιος ήθελε να επικοινωνήσει πήγαινε στο Γραφείο και τον συνέδεαν οι υπάλληλοι. Όποιοι είχαν τηλεφωνική συσκευή (με μανιβέλα), γύριζαν τη μανιβέλα και πάλι από το ίδιο γραφείο κλπ. Η μικρή με την λαμπάδα είναι η Πελαγία Παπαδοπούλου. Από τα άλλα πρόσωπα αναγνωρίζω τους: Κώστα Γιουφτσιάδη, Παπαδοπούλου και Παπαδοπούλου (μου διαφεύγουν τα ονόματα), Ζωή Γιουφτσιάδου, Σάκης Καφετζής.

Από το αρχείο του Κώστα Γιουφτσιάδη.   Η στέψη έγινε στη Νέα Σάντα, τόπος καταγωγής της νύφης, το 1959 και το γαμήλιο γλέντι στις Σάπες. Γαμπρός ο Δημήτριος Κυριακόπουλος και νύφη η Μαρίκα Κωστικίδου.  Κουμπάροι οι Κώστας και Ζωή Γιουφτσιάδου.   Το ζευγάρι απέκτησε δυο παιδιά, τη Λαμπρινή (1960) και τη Γεωργία (1963).  Άλλα γνωστά πρόσωπα που εγώ αναγνώρισα είναι ο Χαράλαμπος Σπύρου Κηπουρός, ο Νίκος Χρυσόστομου Κηπουρός,  η Χαρίκλεια Γιουφτσιάδου-Χαρισιάδου, η Χρυσούλα Χαρισιάδου και η Τούλα Ανέστογλου (Άμφια). Δίπλα στο γαμπρό η αδερφή του Ιορδάνα (παντρεύτηκε στην Κίρκη). Δεξιά της νύφης , με τις λαμπάδες η σύζυγος του αδερφού της Οδυσσέα.

Σάπες 1959 - Ποντιακός γάμος:   Όπως έγραψα σε άλλη σελίδα η εγκατάσταση των ποντίων στις Σάπες πραγματοποιήθηκε κυρίως το 1944. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου ένα ολόκληρο ποντιακό χωριό, οι Κασσιτερές, άδειασε και όλοι οι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στις Σάπες. Αρχικά η εγκατάστασή τους έγινε προσωρινά σε  σπίτια των Σαπαίων ως συγκάτοικοι. Γρήγορα δόθηκε βοήθεια για να χτίσουν δικά τους σπίτια, κυρίως σε οικοδομικά υλικά. Τότε οι Σάπες επεκτάθηκαν σε μεγάλη έκταση. Σιγά σιγά οι άνθρωποι άρχισαν να βρίσκουν τους ρυθμούς μιας ομαλής και φυσιολογικής ζωής. Στην παραπάνω φωτογραφία ένα όμορφο στιγμιότυπο από έναν ποντιακό γάμο με γαμπρό το Νίκο Θωίδη. Στη λύρα ο Κλέων Κενανίδης. Άλλα πρόσωπα που αναγνωρίστηκαν είναι: Σωτηρία Τζουτζίδου, Παναγιώτης Εμμανουηλίδης, Κυριακή Θωίδου, Ζαχαρίας Κενανίδης, Μάρθα ψωμιάδου, Βαρβάρα Χατζεϊπίδου, Παρθένα Θωίδου, Λευτέρης Θωίδης, Μιχάλης Θωίδης, Γρηγόρης Καβαζίδης, Κώστας Κενανίδης,   Μιχάλης Μαυρίδης. Η φωτογραφία προέρχεται από το αρχείο του Ζαχαρία Κενανίδη και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ¨Ελεύθερη Άποψη".  

Σάπες γύρω στα 1960. Παντρεύτηκαν οι γονείς του Δημήτρη και του Παναγιώτη Μαλλίδη. Γαμπρός ο Θανάσης Μαλλίδης και νύφη η Σταυρούλα Πανταζή. Εδώ φωτογραφίζονται σε μια αναμνηστική πόζα μεταξύ φίλων και συγγενών στα σκαλιά του σπιτιού τους. Υποθέτω πώς έχει τελειώσει ο γάμος από την ανθοδέσμη που κρατάει η νύφη, που σημαίνει ότι ο γαμπρός την έχει ήδη προσφέρει στην εκκλησία, λίγο πριν από το γάμο! Έτσι δε γίνεται; Από τα άτομα που εικονίζονται αναγνωρίζω την Ελένη από το Χαμηλό, το Βασίλη Μαλλίδη (αδερφό), το Φώτη Καραβασίλη (φίλο), επάνω το Χαράλαμπο Μαλλίδη (αδερφό) και κάτω την Αρτεμισία Σεραφειμίδου (Μπακιρτζή). Για τα υπόλοιπα πρόσωπα δεκτή κάθε βοήθεια. Γνωρίζω ότι η κοπελιά πίσω από το Βασίλη Μαλλίδη είναι αδερφή της νύφης, αλλά δε θυμάμαι το όνομά της. (αρχείο φωτογραφίας: Φώτης Καραβασίλης).

27 Δεκεμβρίου 1962:  Αν και ο γάμος αυτός έγινε στην Κομοτηνή, τη δημοσιεύω αφού η νύφη ήταν από τις Σάπες. Μέσα σε μια παγωμένη και χιονισμένη μέρα η νύφη  Λαμπρινή Ταμουρίδου σε μια οικογενειακή αναμνηστική φωτογραφία, μπροστά στο πατρικό σπίτι, της Θεοδώρας Μισσαρβίδου (βρισκόταν δίπλα στο σπίτι του Στέλιου Κενανίδη).  Ο Μισσαρβίδης Κώστας, με το ραδιόφωνο στο χέρι. Δίπλα η προγιαγιά της Θεοδώρας, Ευθυμία. Πίσω της, ο Παρασκευάς Ταμουρίδης.  Πίσω από τη νύφη, ο αδερφός του γαμπρού Γιώργος Καρακύριος, που ήρθε να παραλάβει τη νύφη. Επειδή, τότε ήταν μαθητής, φορούσε και το μαθητικό πηλίκιο! Δίπλα στη νύφη, η αδερφή της Μαρίκα. Πίσω της ο Μιχάλης Κενανίδης, πατέρας του Στέλιου. Δίπλα η γιαγιά Παρθένα, κόρη της Ευθυμίας.  Αριστερά η Μάρθα Μισσαρβίδου Κενανίδου και οι κόρες της Αντιγόνη και η μικρή Θεοδώρα.   (από το αρχείο της Θεοδώρας Μισσαρβίδου).

Σάπες γύρω στα 1962. Φωτογραφία από γάμο μουσουλμάνων. Δεν αναγνωρίζω κανένα από τα πρόσωπα, αλλά εκείνο που μου έκανε εντύπωση είναι η ύπαρξη του τζουκ μποξ, το οποίο την εποχή εκείνη ήταν ένα από τα τεχνολογικά θαύματα. Περιείχε 200 με 300 δίσκους βινυλίου 45 στροφών και μέσα από έναν κατάλογο τίτλων των τραγουδιών, αφού έριχνες (τότε) μισή δραχμή και αργότερα μία, επέλεγες αυτό της αρεσκείας σου!  Προφανώς το τζουκ μποξ νοικιάστηκε από τους γονείς της νύφης για να καλύψει το μουσικό μέρος του γάμου. Εξάλλου το βλέπουμε και από τη στάση της νύφης, η οποία χορεύει με κέφι και διάθεση στην αυλή του σπιτιού της. Τη φωτογραφία εντόπισα στο αρχείο του Αλέκου Χαρισιάδη.

ΤΟ ΘΕΜΑ ΘΑ ΕΜΠΛΟΥΤΙΖΕΤΑΙ ΜΕ ΝΕΟ ΥΛΙΚΟ...