Μετά την απελευθέρωση.

 

Επάνω φωτογραφία:  Mε φόντο το Δημαρχείο και τον αύλειο χώρο του. Το 1969 άρχισε η διαμόρφωση  της πλατείας και το 1970 άρχισαν να φυτεύονται τα πρώτα δέντρα.

 

  Η κωμόπολη των Σαπών, ως πρωτεύουσα του Δήμου και της Επαρχίας Σαπών δεν διέθετε Δημαρχείο. Υπήρχε μόνο το παλιό κοινοτικό κατάστημα, μια απλή κατασκευή, ισόγεια. Ο νέος Δήμος όμως δεν είχε και επαρκή έσοδα. Για πρώτη φορά το θέμα της ανέγερσης κτιρίου για να χρησιμοποιηθεί ως Δημαρχείο ξεκίνησε το 1949 από το διορισμένο Δήμαρχο Παναγ. Παναγιωτόπουλο, Εισαγγελέα Πρωτοδικών έχοντας ως βασικό σχέδιο αυτό του προηγούμενου Γ. Παπαδόπουλου. Σύμφωνα με το σχέδιο αυτό στο νέο κτίριο θα στεγαζόταν όλες οι δημόσιες υπηρεσίες και μάλιστα είχε ανοίξει και τα θεμέλιά του.

  Το 1951 ο υπηρεσιακός δήμαρχος αντικαταστάθηκε από το Δημήτριο Καραθανάση, που ήταν και ο πρώτος αιρετός δήμαρχος. Αυτός αφού ερεύνησε τις οικονομικές δυνατότητες του Δήμου, αλλά εκτιμώντας και την αναγκαιότητα να στεγαστεί ο Δήμος σε ένα κατάλληλο οίκημα, ξεκίνησε πολλές προσπάθειες για να εξοικονομήσει την απαραίτητη δαπάνη. Αναγκάστηκε, για να γίνει εφικτή η ανέγερση ενός τέτοιου κτιρίου, να τροποποιήσει το αρχικό πολυδάπανο σχέδιο και να μειώσει έτσι και τη δαπάνη. Το νέο τροποποιημένο σχέδιο απαιτούσε δαπάνη 600.000 δρχ., ποσό όμως πολύ μεγάλο σε σύγκριση με τα δημοτικά έσοδα. Ζήτησε τη συνδρομή διαφόρων φορέων και πέτυχε την έγκριση 200.000 δρχ. από το Εθνικό Ίδρυμα. Έτσι λοιπόν, με αυτο το ποσό, τη συνδρομή της Νομαρχίας Ροδόπης και τους πόρους του Δήμου κτίστηκε το σημερινο Δημαρχείο.

  Διαμόρφωση της πλατείας του Δημαρχείου.

  

  Ο χώρος γύρω από το Δημαρχείο ήταν από παλιά απεριποίητος. Υπήρχε ως περίβολος ένας τοίχος από πέτρες, με διαφορετικό ύψος, ανάλογα με τη διαμόρφωση του εδάφους, από 50 έως 100 εκατ. και πλάτους 50-60 εκατ.  Μέσα δεν υπήρχαν δέντρα και λουλούδια. Στο ανατ. μέρος του αύλειου χώρου υπήρχε ένα κυκλικό συντριβάνι, όμως σχεδόν ποτέ δεν το είδα να λειτουργεί. Πάντα ήταν άδειο από νερό. Προφανώς, η έλλειψη νερού την εποχή εκείνη δεν επέτρεπε τη λειτουργία του.

  Στο βορειοανατολικό μέρος του αύλειου χώρου υπήρχαν από το 1922-27 κτίσματα για τα έφιππα αποσπάσματα.    [σημείωση δική μου: Η διπλανή φωτογραφία είναι του 1943 (βουλγαρική κατοχή). Φαίνεται το κτίσμα το οποίο χρησιμοποιήθηκε για τις ανάγκες των έφιππων αποσπασμάτων του στρατού. Μετά την απελευθέρωση αυτά γκρεμίστηκαν].

  Το 1969, με τη μεσολάβηση του τότε Νομάρχη, εγκρίθηκε πίστωση 950.000 δρχ. για τη διαμόρφωση του αύλειου χώρου. Τη χάραξη του σχεδίου την έκανε μια αρχιτέκτονας από Θεσσαλονίκη. Το 1970 φυτεύτηκαν τα πρώτα δέντρα (πλατάνια, ιτιές και τριανταφυλλιές). Για την ιστορία, το πρώτο πλατάνι φυτεύτηκε από τον ίδιο τότε Δήμαρχο Χρ. Τσιτσώνη. Υπάρχει σχετική φωτογραφία. Όλο το έργο τελείωσε το 1971.

  [Το κείμενο από ελεύθερη μεταφορά στη δημοτική από το βιβλίο του Χρ. Τσιτσώνη].

  Σημείωμα δικό μου: Περί το 1998, με πρωτοβουλία του τότε δημάρχου Σαπών Ντίνου Xαριτόπουλου, προσαρτήθηκαν στο Δημοτικό Μέγαρο δυο κτιριακά τμήματα, ανατολικά και δυτικά του κτιρίου, όπου στεγάστηκαν υπηρεσίες του Δήμου. Ευτυχώς όλοι όσοι συνέβαλαν στην ολοκλήρωση του έργου σεβάστηκαν την αρχιτεκτονική του.

   Τετρασέλιδο έντυπο του 1955, του Εθνικού Ιδρύματος για το Δημαρχείο Σαπών

  Από το γιατρό Ανδρέα Καφετζή, που κατάγεται από τις Σάπες πήραμε ένα φωτοτυπημένο αντίγραφο μιας τετρασέλιδης μπροσούρας, που αναφέρεται στη δημιουργία του Δημοτικού Μεγάρου Σαπών. Στην πρώτη σελίδα βλέπουμε μια μεγάλη φωτογραφία του Δημαρχείου, το Φεβρουάριο του 1953, που δεν έχει ακόμη σοβάδες. Στις μέσα σελίδες περιγράφεται το ιστορικό της κτίσης του και παρατίθενται τα οικονομικά στοιχεία. Τέλος, στην 4η σελίδα, εκτός από τα οικονομικά στοιχεία του έργου, υπάρχει μια σπάνια φωτογραφία από το Πάρκο. Βλέπουμε λίγα δέντρα και μικρά και διάσπαρτα λίγα λουλούδια και μόνο ένα παγκάκι στο οποίο κάθεται μια κοπέλα!

  Το κείμενο της μπροσούρας

  H Επιτροπή Δήμων καί Κοινοτήτων τού ‘Εθνικού ‘Ιδρύματος ένισχύει καί μερικάς προσπαθείας πού έχουν άμεση έπίδραση στόν πνευματικό Κόσμο του πολίτου, μέ άποτέλεσμα ένα άκόμη βήμα προόδου.

  Μιά τέτοια προσπάθεια έγινε καί άπό τόν Δήμον Σαππών.

‘  Από τήν κωμόπολη αύτή έλειπαν πολλά, άλλά έλειπε κάτι πού λογαριαζόταν άπό τούς κατοίκους περισσότερο καί άπό τό ψωμί καί άπό τό νερό. ‘Ελειπε κάτι, πού τό αίσθάνονταν, όταν ήσαν ύποχρεωμένοι νά γιορτάζουν στά καφενεία τις ‘Εθνικές γιορτές, έπειδή τό Δημαρχείον ήταν ένα έρειπωμένο σπίτι.

  Γι’ αύτό, όταν ό δραστήριος Δήμαρχος τούς κάλεσε νά βοηθήσουν γιά τήν άνέγερση ένός οίκοδομήματος, πού θά γινόταν ή έστία γιά τήν πνευματική άνάπτυξη τού Δήμου, μέ τή βιβλιοθήκη του, τή μεγάλη αίθουσα των διαλέξεων καί έορτών, τό εύπρόσωπο Δημαρχείο, έτρεξαν όλοι νά προσφέρουν τήν προσωπική τους έργασία.

‘  Η ‘Επιτροπή Δήμων καί Κοινοτήτων, βοηθώντας μέ άτοκο διετές δάνειο τήν πραγματοποίηση ένός τόσο ώραίου σκοπού, συμμερίστηκε τή δημιουργική χαρά τών κατοίκων τού Δήμου Σαππών γιά τήν έκτέλεση ένός έργου, πού θά συμβάλη στήν πρόοδον καί στήν ψυχαγωγία τους.

  Σάππαι. Κωμόπολη τής Θράκης, πρωτεύουσα τής όμώνυμης έπαρχίας τού Νομού Ροδόπης, μέ 6.000 κατοίκους. ‘Ο πόλεμος άφησε στό Δήμο έρείπια καί συμφορές, άλλά οι κάτοικοι, φιλότιμοι καί έργατικοί, προσπάθησαν νά βρούν τή δύναμη καί τά μέσα πού θά τούς έπέτρεπαν νά άντιμετωπίσουν τά προβλήματά τους. Κι’ άρχισαν σιγά—σιγά διάφορα έργα.

  Μαζί μέ τήν άνέγερση τού Δημαρχείου, πρέπει νά άναφέρωμε κι’ ένα άλλο σημαντικό έργο, τόν ώραίο δημοτικό κήπο, πού έγινε άποκλειστικά μέ τήν προσωπική βοήθεια τών κατοίκων. “Ετσι άπέκτησαν μιά πράσινη έκταση κοντά στό κέντρο τών Σαππών, όπου θά μπορούν αύτοί καί τά παιδιά τους νά βρίσκουν κοντά στά δέντρα τήν ξεκούρασή τους.

‘  Ο Δήμος Σαππών, άνάμεσα στά άλλα έργα του, άνέλαβε καί τήν κατασκευή τού Δημοτικού Μεγάρου, πού θά έξυπηρετή όχι μόνον τίς άνάγκες τής Αύτοδιοικήσεως, άλλά καί τή μόρφωση καί τήν ψυχαγωγία τών κατοίκών του.

  Έτσι, μέσα στά χαλάσματα, ξεπήδησε μιά πλατεία, ένας δημοτικός κήπος κι’ άρχισαν νά ύψώνωνται οί τοίχοι ένός οικοδομήματος, πού τό πρακτικό πνεύμα τών κατοίκων τό έκαμε, όπως έπρεπε νά είναι, άπλό, χωρίς ύπερβολές, πού θά έκαμαν μακροχρόνιο τό τέλειωμά του.

  Τό Δημοτικό Μέγαρο είναι διώροφο καί θά στεγάση τίς ύπηρεσίες τού Δήμου καί τή Δημοτική Βιβλιοθήκη. “Εχει άκόμη μιά μεγάλη αίθουσα διαλέξεων, πού θά χρησιμοποιήται καί ώς κινηματοθέατρο. Ή σκηνή είναι διασκευασμένη κατά τέτοιον τρόπον ώστε τόν χειμώνα νά χρησιμεύει γιά παραστάσεις κλειστού χώρου καί τό καλοκαίρι γιά παραστάσεις άνοικτού χώρου.

‘  Η δαπάνη γιά τήν άνέγερση τού κτιρίου προϋπελογίσθη σέ 575 έκατ. δραχ. Δέν ήταν, όμως, εύκολο γιά τό Δήμο νά συγκεντρώση διά μιας όλο τό ποσόν αύτό, πού θά τό εισέπραττε τμηματικά άπό τόν Προϋπολογισμό του, τίς είσφορές τών Δημοτών καί άπό τά έσοδα τού κινηματοθεάτρου.

  Γι’ αύτό, άφού διέθεσε στήν άρχή ένα ποσό γιά νά άρχίσει τό έργο, έζήτησε τήν ένίσχυση τού ύπό τήν Προεδρίαν τής Α. Μ. τού Βασιλέως Έθνικού ‘Ιδρύματος.

  Ή Έπιτροπή Δήμων καί Κοινοτήτων τού ‘Εθνικού ‘Ιδρύματος, λαμβάνοντας ύπ’ όψιν τήν χρησιμότητα τού έργου, άπεφάσισε νά χορηγήση στό Δήμο Σαππών άτοκο διετές δάνειο 200 έκατομ. δραχμών.

‘  Αντιπρόσωποι τής ‘Επιτροπής έπεσκέφθησαν τό 1952 πολλές φορές τό Δήμο καί ήλθαν σέ συνεννοήσεις μέ τις τοπικές ‘Αρχές τής Αύτοδιοικήσεως, τόν Νομάρχη Ροδόπης, τόν Νομομηχανικό, τόν Διευθυντήν τού Ύπ/τος τής ‘Εθνικής Τραπέζης Κομοτινής καί μέ τήν πρόθυμη καί άποτελεσματική συμβολή τους έκανόνισαν όλες τις λεπτομέρειες καί οί έργασίες προχώρησαν κανονικά ως τήν άποπεράτωση τού κτιρίου.

ΤΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

1. α] Δαπάνη ανεγέρσεως του Δημοτικού Μεγάρου μετά προμηθείας μηχανημάτων και επιπλώσεως αιθούσης κινηματοθεάτρου:	575,000,000
β] Δαπάνη διαρρυθμίσεως και δεντροφυτεύσεως δημοτικού κήπου	75,000,000
Σύνολο δρχ:	650.000.000
2. α] Ταμειακή άτοκος διευκόλυνσις του Εθνικού Ιδρύματος	200,000,000
β] Εισφορά εκ του Δημοτικού προϋπολογισμού	250,000,000
γ] Εξ εισφορών και προσωπικής εργασίας δημοτών	125,000,000
δ] Προσωπική εργασία κατοίκων δια Δημοτικόν Κήπον, ημερομίσθιον 2500 δρχ	75,000,000
Σύνολο δρχ:	650.000.000

1/12/1953: Πρωτοσέλιδο δημοσίευμα της εφημερίδας "ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ" από τα εγκαίνια του δημοτικού μεγάρου. Με πολλές πληροφορίες μας ενημερώνει η εφημερίδα για την τελετή των εγκαινίων που έγιναν στο τέλος του Νοέμβρη του 1953. Το δημοτικό μέγαρο θεμελιώθηκε το 1950 επί δημαρχίας του  υπηρεσιακού δημάρχου (τότε εισαγγελέα Καβαλας) Περικλέους Παναγιωτοπούλου, με Νομάρχη Ροδόπης το Στέφανο Νίκογλου (τότε Νομάρχη Ξάνθης) και επί δημαρχίας του αόκνου δημάρχου Σαπών Καραθανάση Δημητρίου. με τη συμπαράσταση των δημοτικών συμβούλων Ηρ. Πετρίδη, Μεχμέτ Ισμαήλ, Κων. Μπαξεβάνη, Μουσταφά Σερήφ, Χαρ. Κουκλάκη, Αμέτ Βελή, Δημ. Κοσιτζή, Γεωργίου Παπαδοπούλου, Εμίν Αχμέτ, Χαφούζ Μουσταφά Μουράτ, Μιχ. Παπαδόπουλου και Χατζή Ισμαήλ Μουσταφά. Η φιλαρμονική του Δήμου Κομοτηνής με επικεφαλής τον αρχιμουσικό Αθ. Μαλετσίδη, μετά των σχολείων, περιερχόταν στους δρόμους της πόλης που είχαν σημαιοστολιστεί.  Τον αγιασμό τέλεσε ο μητροπολίτης Καβάλας Χρυσόστομος με την παρουσία του Γ.Δ.Θ. Μίχα, του στρατηγού Κωστόπουλου, του μουφτή Κομοτηνής Χουσεΐν Μουσταφά, των βουλευτών Χασάν Χατίπ, Στ. Γουδελή, κλπ. (Αρχείο φωτογραφίας: Ισίδωρου Καραθανάση). 

30/11/1953: Στα νέα  γραφεία του δημάρχου Σαπών μερικά από τα επίσημα πρόσωπα που μετά την τελετή ξεναγήθηκαν στους χώρους του νέου δημοτικού μεγάρου. Στη φωτογραφία είναι ο μητροπολίτης Καβάλας Χρυσόστομος, ο Γ.Δ. Θράκης Μίχας, ο Στέφανος Νίκογλου, Νομάρχης, ο μουφτής Χουσεΐν Μουσταφά, ο δήμαρχος Δημ. Καραθανάσης.  Η φωτογραφία προέρχεται από το αρχείο του Ισίδωρου Καραθανάση, γιου του τότε δημάρχου και συμμαθητή μου.

30/11/1953: Άλλη μια φωτογραφία από την ίδια ημέρα των εγκαινίων που θα την χαρακτήριζα ιστορική. Είναι ο δήμαρχος Καραθανάσης Δημήτριος με τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου. Χριστιανοί και μουσουλμάνοι νιώθουν ικανοποίηση για την σημαντική ημέρα για τον τόπο μας, αφού το όνειρο πολλών ανθρώπων έγινε πραγματικότητα.  Από τα υπόλοιπα πρόσωπα αναγνωρίζω τους Ηρακλή Πετρίδη (5ος από αριστερά) (παππούς του Λεωνίδα Ξανθόπουλου) και το  Γεώργιο Παπαδόπουλο,  στο κάθισμα. Πρώην Πρόεδρος των Κασσιτερών και της Κοινότητας Σαπών. (Αρχείο Ισίδωρου Καραθανάση).

  Ο πλάτανος αυτός ήταν το πρώτο δέντρο που φυτεύτηκε συμβολικά από το Χρήστο Τσιτσώνη, το 1970. Σήμερα, μετά από 4 και πλέον δεκαετίες, το δέντρο αυτό έχει υπερβεί το ύψος του Δημοτικού Μεγάρου, όμως ο αύλειος χώρος δεν έχει την εμφάνιση μιας φροντισμένης προσπάθειας... 

 Στη φωτογραφία ακόμη οι: Καλαϊτζίδης Μ.- Αδαμακίδης Π. και Κωφίδης Μ.

 Στην κάτω φωτογραφία, που τραβήχτηκε από εμένα, φαίνεται το ύψος του πλάτανου, που μετά από 41 χρόνια ξεπέρασε δυο φορές το ύψος του δημοτικού μεγάρου!

«ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΡΟΔΟΠΗΣ»

Εβδομαδιαία Εφημερίδα της Κομοτηνής

Δημοσίευμα στις 4 Δεκεμβρίου 1953 (σελίδα 4).

 Μέ έξαιρετικήν έπισημότητα έτελέσθησαν τήν παρελθούσαν Κυριακήν τά έγκαίνια τού Δημοτικού μεγάρου τής κωμοπόλεως Σαππών.

Τό μέγαρον τούτο διόροφον μέ τόν κάτω όροφον διασκευασμένον καταλλήλως ώς Κινηματοθέατρον, αίθουσαν διαλέξεων, συγ­κεντρώσεων κλπ. Άποτελεί πραγματικόν κομψοτέχνημα είναι δέ κτισμένον εις τό ακρον τής κωμοπόλεως καί έπί τής Εθνικής όδού Κομοτινής—Άλεξ)πόλεως.

Τό σχέδιον του κτιρίου έγένετο έπί δημαρχίας του ύπηρεσιακού Δημάρχου κ. Παναγιωτοπούλου, είσαγγελέως πλημελιοδικών Ρο­δόπης, έπί τών ημερών τού οποίου, ήτοι τήν 22 ’Απρι­λίου 1951, έτέθη ό θεμέλι­ος λίθος ύπό τού τέως Γενικού Διοικητού Θράκης κ. Καλιγκάτση.

Εύτυχώς διά τάς Σάππας αι δημοτικοί έκλογαί τού Μαΐου του 1953 άνέδειξαν Δήμαρχον τόν προοδευτικόν καί φίλεργον κ. Δημ. Καραθανάσην, τόν ό­ποιον έπλαισίωσαν μέ ένα κατά πάντα άξιον Δημ. Συμβούλιον. ‘Ο Ρέκτης αύτός Δήμαρχος, έστράφη πρός όλας τάς κατευθύν­σεις διά τήν άνεύρεσιν τών άναγκαιούντων πόρων καί έπέτυχε εις τάς προσπαθείας του.

Τά Δημοτικόν μέγαρον Σαππών πού είς όλους σχεδόν δεν υπήρχε ή άμφιβολία τής δυνατότητος τής άποπερατώσεώς του, ίσταται σήμερον ύπερήφανον ένώπιόν μας χάρις τών τερα­στίων προσπαθειών τού πράγματι άκουράστου καί πάντοτε αίσιοδόξου Δημάρχου κ. Δ. Καραθανάση καί τού Δημοτικού του Συμβουλίου. Τό Δημοτικόν Μέγαρον Σαππών άπό παλαιά άπλή ιδέα έγινεν σήμερον πραγματικότης καί δικαιούνται πάσης τιμής καί ύπερηφανείας οι κατά διαφόρους τρόπους συνετελέσαντας είς τήν άποπεράτωσιν τού εύραίου αύτού έργου.

Θά ήτο μεγάλη δι’ ήμάς παράληψις έάν δέν άναφέραμεν καί τήν μεγάλην συμβολήν διά τήν άποπεράτωσιν τού ώραίου αύτού έργου τών κ κ. Στεφ. Νίκογλου τού κτιρίου, ένισχύσας τόν Δήμον άπό τεχνικής πλευράς παντοιοτρόπως. Επίσης καί ή εύσυνειδησία τού άναλαβόντος τήν κατασκευήν τού έργου έργολάβου κ. Βασ. Τάσσιου συνετέλεσεν μεγάλως καί έβοήθησεν τήν ταχυτέραν καί κατά τόν καλλίτερον τρόπον έμφάνισιν τού ώραίου αύτού κοσμήματος τής κωμοπόλεως Σαππών.

Παρέστησαν ό Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Χρυσόστομος, ό Γεν. Διοικητής Θράκης κ. Μίχας, ό ‘Υποστράτηγος Διοικητής τής 88 Μονάδος κ. Κωστόπουλος, ό Νομάρχης Ξάνθης κ. Νίκογλου, ό Δημαρχών Κομοτινής κ. Κ. Χατζηιωαννίδης, οι βουλευταί τού Νομού μας, ό Σοφολογιώτανος Μουφτής Ροδόπης, ό άντιεισαγγελεύς κ. Μηλακώτης, ό έπί τής αύτοδιοικήσεως υπάλληλος κ. Καροφυλλάκης, ό προϊστά μένος τής Τ.Υ.Δ.Κ. Ροδόπης κ. Γεωργακόπουλος, οί Πρόεδροι τών Κοινοτήτων Άρίσβης καί Άρριανών, έκπρόσωποι τού τύπου καί πλήθος κόσμου.

Οί μαθηταί τού Γυμνασίου, τών σχολείων καθώς καί τμήμα τών Τ.Ε.Α. μέ έπί κεφαλής τήν φιλαρμονικήν τού Δήμου Κομοτηναίων παρατεταγμένα άπέδιδον τιμάς.

Μετά τήν επαρσιν τής Σημαίας, χοροστατούντος τού Σεβασμ. Μητροπολίτου κ. Χρυσοστόμου έψάλη άγιασμός καί έδόθησαν αί εύλογίαι τής έκκλησίας διά τήν έπιτυχίαν του προ ορισμοΟ καί εύόδωσιν τοΟ έργου τής εις τό μέγαρον τοΰτο στεγαζομένην ύπηρεσίαν τού Δήμου Σαππών.

Ακολούθως ό Δήμαρχος κ. Δ. Καραθανάσης, προσεφώνησε καταλλήλως τούς τιμήσαντας τήν ώραίαν αύτήν τελετήν καί δι’ όλίγον άνεφέρθη στό ίστορικόν τής κατασκευής τού ύπερόχου αύτού μεγάρου»

Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ κ. ΔΗΜΑΡΧΟΥ (από την εφημερίδα "Φωνή της Ροδόπης).

 Θεωρώ τόν εαυτόν μου ώς εκπροσώπου του λαού τής κωμοπόλεως τών Σαππών αυτήν τήν στιγμήν ευτυχή και ύπερήφανον πού, γεμάτος συγκίνησή λαμβάνω τόν λόγον νά έκφράσω προτίστως τάς πλέον θερμάς ευχαριστίας προς όλους τους εκλεκτούς κεκλημένους μας οι οποίοι μας έκαναν την τιμήν να παρευρεθούν σήμερον εις την τελετήν των εγκαινίων του δημοτικού μας μεγάρου. Ας μη χαρακτηρισθώμεν εγωισταί. Η σημερινή ημερομηνία, κύριοι, δια τους κατοίκους των Σαππών, άποτελεί κάτι τό ξεχωριστό, ενθυμίζει ένα γεγονός, διά τό όποίον ίσως πολλοί νά μήν έπίστευον ότι θά ελάμβανε χώραν, διότι άμφέβαλον άν τό εργον θά άποπερατούτο τόσον γρήγορα και πλήρως.

 Και όμως, όταν υπάρχει θέλησις, πίστις και ένότης, όλα είναι κατορθωτά. Και όταν προ παντός, υπάρχει κατανόησις καί καλή συνεργασία αρχόντων και άρχομένων, διοικούντων καί διοικουμένων, δημοτών καί εκπροσώπων αυτών.

 Καί τό έργον έτελείωσε. Έργον τό όποίον λαμπρίνει τήν Κωμόπολίν μας καί τήν περιοχήν ολόκληρον ακόμη.

 ’Αξίζει πράγματι σήμερον και άφού προηγουμένως ή Εκκλησία τού Χριστού μας ήγίασεν τούτο, νά άναμνησθώμεν, μέ λίγα λόγια, του ιστορικού τής άνεγέρσεως τού καί όλων εκείνων οί όποίοι παντοιοτρόπως συνέβαλον εις τήν όλοκλήρωσίν του.

 Ή ανάγκη άνεγέρσεως ενός Δημοτικού Καταστήματος είς Σάππας, ήτο παλαιά.

Ή στέγασις τού Λημαρχείου μας όπως ήτο προπολεμικώς ουδόλως ίκανοποιεί τήν φιλοτιμίαν τών δημοτών μας. Τό Δημοτικόν Κατάστημα άποτελεϊ τήν προθήκην μιάς πόλεως ή Κωμοπόλεως, αλλά και χωρίου ακόμη. Ό Χώρος ύπήρχεν. Σκέψις όλων μας, καί τών προκατόχων μας Δημοτικών ’Αρχόντων, ήτο ή κατασκευή ενός Δημαρχείου. Ό πόλεμος τού 1940, ό συμμοριτοπόλεμος έν συνεχεία, άπεμάκρυναν κάθε σκέψιν διά τήν πραγματοποίησιν τού ονείρου αυτού τών κατοίκων τής άκριτικής αυτής Κωμοπόλεως.

Έρήμωσις καί δέος ήσαν τά χαρακτηριστικά γνώρισματα τών Σαππών κατά τά έτη 1947 καί 1948. Καί όμως όπως έτόνισα προηγουμένως, οι "Ελληνες όλοι έχωμε τό ξεχωριστό προτέρημα νά άγωνιζόμεθα σκληρά καί νά άναλαμβάνωμεν γρήγορα άπό τίς διάφορες Εθνικές καταστροφές. ’Έτσι καί ή μπόρα τού συμμοριτοπολέμου πέρασε καί αί Σάππαι, όπως και αι άλλαι πόλεις τής δοκιμασθείσης Ελλάδος, ήρχισεν σιγά σιγά νά ξαναβρίσκουν τήν παληά ήσυχη, ειρηνική ζωή τους. Τό 1950 είχε τήν τύχην ό κ. Παναγιωτόπουλος, Εισαγγελεύς Πλημμελειοδικών Ροδόπης να αναλάβη τα καθήκοντα Υπηρεσιακού Δημάρχου Σαππών, όταν Νομάρχης Ροδόπης ήτο ο κ. Στέφανος Νίκογλου. Μία προεργασία δια την ανέγερσιν Δημοτικού Μεγάρου Σαππών, υπήρχεν. Οικονομικά μέσα όμως ελάχιστα. Εν πάσει περιπτώσει με το θάρρος των προαναφερθέντων και των συνεργατών των Δημοτικών Συμβούλων και συνδημοτών μας το έργο εδημοπρατήθη την 22αν Οκτωβρίου 1950, ανακηρυχθέντος τελευταίου μειοδότου του εργολάβου κ Τάσιου υπογραφείσης τελικής Συμβάσεως την 8/12/1950 δια 200 εκατομμύρια δραχμάς. Με τα υπάρχοντα οικονομικά μέσα, την 15^ην Φεβρουαρίου εγένετο έναρξις των προεργασιών και την 29^ην Απριλίου του 1951, υπό ένα χαρούμενον  Κυβερνήσεως, Γενικού Διοικητού Θράκης κ. Καλιγκάτση.

 Ή έκτασις όμως τού ύπό έκτέλεσιν, μεγάλου πράγματι έργου, ήτο τοιαύτη ώστε πολύ γρήγορα τά διαθέσιμα οικονομικά μέσα έξηντλούντο καί ή πρόοδος τού οικονομικού έργου, άνεστέλετο. Χρήματα δέν υπήρχον, πάσα δέ δυνατότης καί έλπίς έξευρέσεώς των είχεν έκλειψη. Προσπάθειαι διά τήν έξεύρεσιν δανείου ύπό τού Ταμείου ’Ηθοποιών προσέκρουσαν είς νομικά καί άλλα κωλύματα

Τήν 20ην Μαϊου 1951, ή πλειοψηφία τών άγαπητών συνδημοτών μου μέ έξέλεξεν δημοτικόν σύμβουλον καί έν συνεχεία Δήμαρχον τής Κωμοπόλεώς μας.

 Ή πρώτη σκέψις έμού καί τών έκλεκτών συνεργατών μου Δημοτικών Συμβούλων ήτο ή έξεύρεσις τρόπου συνεχίσεως του έργου τούτου.

 Αί έργασίαι είχον διακοπεί μέχρι καί τής 25ης Noεμβρίου 1951, έλλείψει οι-κονομικής εύχερείας τού Δήμου. Όλοι έπίστευον ότι έπί πολύ άκόμη τό έργον αύτό, δυσανάλογον πράγματι μέ τάς δυνάμεις τού έξηντλημένου τότε οίκονομικώς Δήμου μας θά παρέμενεν ήμιτελές. Μία όδός έμεινεν μόνον τήν όποίαν μέχρι τότε δέν εί-χαμε άκολουθήση, ή όδός πρός τό ’Εθνικό Ίδρυμα του όποίου προεδρεύει ή Α. Μ. Βασιλεύς μας  Παύλος. Άνεχώρησα είς Άθήνας, λοιπόν καί παρουσιασθείς άμέσως είς τήν Α. Μ. ώς έκπρόσωπος τού Δήμου μας, έζήτησα τήν ένίσχυσιν τής Εθνικής Εταιρείας διά τήν άποπεράτωσιν τού έργου. Ό Βασιλεύς μέ παρέπεμψεν είς, τήν ’Επιτροπήν Δήμων καί Κοινοτήτων τού Ιδρύματος συνηγορήσας θερμώς διά τό αίτημά μας. ’Αποτέλεσμα ήτο νά συναφθή δάνειον ετέρων 200 έκατομμυρίων δραχμών καί έν συνεχεία ή ύπογραφή νέας Συμβάσεως μέ τόν έργολάβον μας διά τήν συνέχισιν τού έργου. ’Ενταύθα, διά τήν ιστορίαν, είμαι ύποχρεωμένος νά τονίσω τήν ιδιαιτέ-ραν συμβολήν ειδικώτερον είς τήν έπίτευξιν καί έξασφάλισιν του δανείου τούτου υπό του Εθνικού Ιδρύματος, δια της Α. Μ. του Βασιλέως μας, του τότε Νομάρχου κ. Στεφάνου Νίκογλου.  (συνέχεια στο προσεχές)…

(δυστυχώς δεν έχω τη συνέχεια του λόγου).