ΒΕΝΕΤΙΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΓΟΥΝΑΡΟΠΟΥΛΟΣ (Βάρνη Ανατ. Ρωμυλίας)

Στην προσπάθειά μου να υπολογίσω τη χρονολογία της φωτογραφίας, μελέτησα κάποια βιογραφικά στοιχεία των δυο προσώπων. Το συμπέρασμά μου είναι ότι είναι βγαλμένη γύρω στα 1895. Το 1914, μετά τις αγριότητες των Βουλγάρων αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη γενέτειρα γη μαζί με τα τρία κορίτσια τους, την Αλκμήνη, τη Δόμνα και τη Ματθίλδη και να έρθουν αρχικά στην Άμφισσα.  [Αρχείο: Φωτεινής Ψαθά].

1923-"ΜΙΚΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ ΣΑΠΩΝ" - Ίσως η αρχαιότερη φωτογραφία για το σχολείο των Σαπών. Είναι από τη γιορτή της 25ης Μαρτίου 1923. Μου την έστειλε το 1996, ο Αλκμήνη Γουναροπούλου Ψαθά (δεξιά στην επάνω σειρά). Οι άλλοι δάσκαλοι είναι ο Ρωμηόπουλος και          ο Αρχιμανδρίτης Ιωαννίκιος. Τα παιδιά είναι ελληνόπουλα και βουλγαρόπαιδα, των οποίων οι οικογένειες δεν είχαν ακόμη εγκαταλείψει την Ελλάδα. Ο τόπος της φωτογραφίας είναι μπροστά στην ταβέρνα "Μέλισσα", το οίκημα της οποίας χρησιμοποιήθηκε ως ένα από τα 4 σχολικά οικήματα, σύμφωνα με μαρτυρία της Αλκμήνης, όταν ήρθε στην εκδήλωση του σχολείου μας για τα "70 χρόνια του Δ.Σ. Σαπών". (βλέπε εδώ). 

Σάπες 1923: Στα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης των προσφύγων στις Σάπες. Η φωτογραφία ανήκει στην οικογένεια του Δημ. Μπακιρτζή, από τη Βίγα. Από τις δυναμικές και δραστήριες οικογένειες που αργότερα, το 1927 δημιουργούσαν το νέο αλευρόμυλο της εποχής. Στην παρέα των γυναικών αναγνώρισα τη Βενετία, τη Θεολογία Μπακιρτζή, γυναίκα του Δημ. Μπακιρτζή, τις κόρες Παρασκευούλα και Άννα, την Αλκμήνη (δεξιά) και τη Σοφία σύζυγο Αλεξ. Σταυρίδη (2η από αριστερά).

"Από την  εκδρομήν της Συκοράγης 1924", γράφει σε χειρόγραφο σημείωμα η Βενετία Γουναροπούλου. Δυο φωτογραφίες της ίδιας ημέρας!  Δεν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από την εγκατάσταση των προσφύγων "στας Σάππας" και οι  κάτοικοι προσπαθούν να βάλουν τη ζωή τους σε κανονικούς ρυθμούς στην καινούρια πατρίδα τους. Δεν έχω πληροφορίες για το λόγο που επέλεξαν να γιορτάσουν την Πρωτομαγιά στην τότε Συκοράγη. Ίσως το φυσικό περιβάλλον... Φωτογράφος ο Γεώργιος Κεπτσές, του οποίου πολλές μοναδικές φωτογραφίες έχω και από τον Ιωσήφ Νικολαΐδη, από το 1932 μέχρι και το 1936. Στην επάνω φωτογραφία αναγνώρισα από αριστερά, τη Βενετία Γουναροπούλου, τις κόρες της Αλκμήνη, Ματθίλδη (ανοιχτόχρωμη αμφίεση) και Δόμνα (σκουρόχρωμη αμφίεση). Από τα υπόλοιπα πρόσωπα ο Αρχιμανδρίτης δάσκαλος και ιερέας Ιωαννίκιος..  Στην κάτω φωτογραφία, όπου υπάρχουν περισσότερα πρόσωπα, με μεγάλη πιθανότητα, τολμώ να υποθέσω ότι ο ιερέας αριστερά είναι ο παπα-Λοΐζος.  (ΑΡΧΕΙΟ ΦΩΤΟ: ΚΩΝ/ΝΟΣ ΔΗΜ. ΨΑΘΑΣ ).

1925: "ΜΙΚΤΟΝ ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ ΣΑΠΩΝ - 1921" γράφει η πινακίδα και κάτω οι μαθητές με τους δυο δασκάλους τους, τη Βενετία (αριστερά στο 2ο παράθυρο) και τον Αρχιμανδρίτη Ιωαννίκιο.  Η φωτογραφία και οι πληροφορίες από το βιβλίο του Χρ. Τσιτσώνη "Αι Σάππαι". Αυτό ήταν ένα (ίσως το καλύτερο) από τα 4 διαφορετικά οικήματα στα οποία λειτουργούσε το σχολείο μέχρι το 1926, που ολοκληρώθηκε το νέο σχολείο με εργολάβο τον Αλέξανδρο Σταυρίδη. Η Βενετία ήταν η πρώτη δασκάλα που δίδαξε στο για πρώτη φορά ιδρυθέν ελληνικό σχολείο στις Σάπες. Θέλω να επισημάνω ότι ο Χρ. Τσιτσώνης τον αναφέρει ως Ιωακείμ, όμως πιστεύω ότι πρόκειται για λάθος. Δεν γίνεται από κανένα αναφορά σ' αυτό το όνομα. 

Σάπες 25 Δεκεμβρίου 1925. Οι δάσκαλοι των μικρών τάξεων Βενετία και Ιωαννίκιος, έτοιμοι με τα παιδιά τους να ξεκινήσουν για τον Έρανο υπέρ του Ερυθρού Σταυρου. Πίσω, διακρίνεται το οίκημα που τότε χρησιμοποιούνταν ως αίθουσα διδασκαλίας! 

1926, στο νέο πλέον σχολικό κτίριο. Είναι η πρώτη χρονιά που τα παιδιά και οι δάσκαλοι είναι όλοι μαζί στο ίδιο σχολικό κτίριο. Κάτι σημαντικό φαντάζομαι για όλους. Οι δάσκαλοι είναι η Βενετία και ο Λεόντιος Κεφαλάς, οποίος μερικά χρόνια αργότερα μετατέθηκε σε σχολείο των Αθηνών και έγινε διευθυντής. Η φωτογραφία ανήκει στη Λίλια Ιωακειμίδου, της οποίας η μητέρα (δεξιά καθιστή στην καρέκλα) είναι ανάμεσα στους μαθητές. Άλλα πρόσωπα που έχω εντοπίσει είναι η Σοφία Λυμπέρη, μετέπειτα Χαστά (πίσω από το δάσκαλο). Επίσης είναι και ο Αλέκος Βραδέλης (ανάμεσα στους δασκάλους. 

25 Μαρτίου 1928: Από την παρέλαση της 25ης Μαρτίου. Όλος ο λαός με τους επισήμους και τους μαθητές, λίγο μετά την παρέλαση στάθηκαν για τη φωτογράφιση. Πόσο σημαντικές είναι σήμερα αυτές οι φωτογραφίες! Η φωτογραφία προέρχεται από το αρχείο της Αλκμήνης Ψαθά. Η ίδια μου είπε ότι ο άνθρωπος στο κέντρο της φωτογραφίας είναι ο Έπαρχος Σαπών Τουργούτης.  Διακρίνονται οι δάσκαλοι Βενετία και Τριανταφυλλίδης.

1934: ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΑΠΩΝ. Η ίδια φωτογραφία επάνω ολόκληρη και κάτω τμήμα αυτής. Μια από τις πιο όμορφες και χαρακτηριστικές φωτογραφίες του σχολείου. Οι δάσκαλοι Βενετία Κωτσοπούλου Γουναροπούλου, ο πόντιος Τριανταφυλλίδης και ο εξ Ηπείρου καταγόμενος Τσιομίδης Νικόλαος

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΣΑΠΩΝ 1935. Η φωτογραφία είναι πολύτιμο ντοκουμέντο από το δάσκαλο Ιωσήφ Νικολαϊδη, ο οποίος εκείνη την εποχή υπηρετούσε και ως Έφεδρος Αξιωματικός στον τόπο. Στην πίσω πλευρά της φωτογραφίας γράφει τα εξής:  "Από την επιτυχεστάτην παράστασιν του έργου "Η πεθαμένη", υπό των μαθητών και μαθητριών την 26η Δεκεμβρίου 1935. Αι λαβούσαι μέρος ως άγγελοι και ψυχαί. Όρθιαι : 1. Κοζίδου, 2.Κωνσταντινίδου, 3.Ραϊση 4. Μαλλίδου. Γονυπετείς:  1. Τριχίδου, 2. Ζέρβα, 3. Καπέτση, 4. Πήνιου... Στην επάνω σειρά: Ιωσήφ Νικολαϊδης (με το βιολί), κ. Βενετία Γουναροπούλου (στη μέση) και Παν. Λιάκος. Σάππαι: 27 Δεκ. 1935.  (Αρχείο: Ιωσήφ Νικολαϊδη).

Σάπες 1938:      Η Ματθίλδη [1910-2007], η μικρότερη κόρη της Βενετίας με τη στολή ομαδαρχισσών της Ε.Ο.Ν.   Το 1940, με την κήρυξη του Πολέμου μαζί με τη μητέρα της, την Αλκμήνη και την Ευαγγελία έφυγαν πάλι για την Άμφισσα. Μετά τον πόλεμο εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη, όπου εργάστηκε ως Γραμματέας στο Δήμο Μαγνησιας, από όπου και συνταξιοδοτήθηκε. (Αρχείο: Φωτεινής Ψαθά).

1948, διαρκούντος του Εμφυλίου. Τα μαθήματα γίνονται παρά το φόβο του πολέμου. Η Αλκμήνη με την οικογένειά της για περισσότερη ασφάλεια μένουν στην Κομοτηνή. Πηγαινοέρχεται καθημερινά για να κρατήσει το σχολείο ανοιχτό. Τα μαθήματα γίνονται με πολλές δυσκολίες. Οι άλλοι δάσκαλοι έφυγαν και τη θέση τους πήραν άνθρωποι που είχαν μια σχετικά καλή μόρφωση. Ένας από αυτούς που δίδαξε την εποχή εκείνη και που δεν ήταν δάσκαλος ήταν ο Νικόλαος Καπέτσης. (Αρχείο φωτογραφίας Σταυρούλας Βαλασιάδου).

Γύρω στα 1950. Η ζωή παίρνει τους κανονικούς ρυθμούς και όλοι οι παράγοντες του σχολείου αφιερώνουν πολλές ώρες για την βελτίωση της λειτουργίας του σχολείου, που τότε δεν υπήρχαν οι κρατικές επιχορηγήσεις. Τα μέλη των Σχολικών Επιτροπών, οργάνωναν εκδηλώσεις, χορούς, εράνους, λαχειοφόρες αγορές προκειμένου να βρεθούν έσοδα. Τα πρόσωπα που αναγνωρίζω είναι από αριστερά: Λαφίνα Ευσταθοπούλου μετάπειτα Δημητριάδου (μαθήτρια), Τσιάκος Θόδωρος (επιτροπή) Χρυσάνθη Τσολακίδου και Αλκμήνη (δασκάλες), Χρ. Ζαμπογιάννης (επιτροπή) και Αρτεμισία Σεραφειμίδου, μετέπειτα Μπακιρτζή (μαθήτρια). 

Σάπες γύρω στα 1950. Χαρούμενη η παρέα με τα ποτά, πού αλλού; Στο Παλλάδιο φυσικά.  Η Αλκμήνη αριστερά, η Γαλήνη Μπομποτά, μετέπειτα Κιρκινέζη, ο Κώστας Ψαθάς, οι δασκάλες Χρυσάνθη Τσολακίδου-Τσίκουτα και Κούλα Δημητριάδη και η Ευαγγελία Ψαθά, κόρη της Αλκμήνης.

6 Ιαν. 1954:  Από τον ετήσιο πρωτοχρονιάτικο χορό του Δημοτικού Σχολείου. Κάθε χρόνο ο Σύλλογος των δασκάλων με τη συνδρομή του Συλλόγου Γονέων, οργάνωναν χοροεσπερίδες με αντικειμενικό σκοπό την οικονομική ενίσχη του σχολείου.  Μια από τις πιο συνηθισμένες δράσεις ήταν η συλλογή δώρων από τα καταστήματα τα οποία το βράδυ εκείνο τύχαιναν όσοι αγόραζαν τους σχετικούς λαχνούς!    Ο δήμαρχος Σαπών Δημ. Καραθανάσης, διαβάζει τον αριθμό του λαχείου που κερδίζει ένα από τα δώρα. Τα μέλη της επιτροπής με τη δασκάλα Αλκμήνη παρακολουθούν τη διαδικασία. Στο Παλλάδιο ήταν η εκδήλωση. Αριστερά ο Ψαθάς Κων/νος, σύζυγος της Αλμήνης.