Τα στοιχεία που παραθέτω, τα έλαβα από τον Παναγιώτη Σκαμνό, απόγονο μιας από τις πρώτες οικογένειες των Σαρακατσαναίων των  Σαπών.

   Το 1947, περίοδος του Εμφυλίου Πολέμου, εγκαταστάθηκαν σχεδόν υποχρεωτικά στις Σάπες οι πρώτες οικογένειες των Σαρακατσάνων, όπως και όλων των άλλων κατοίκων των γύρω οικισμών της τότε Κοινότητας Σαπών, μετά από απόφαση της  ελληνικής κυβέρνησης, για λόγους ασφαλείας από τις ανταρτικές δυνάμεις του Δ.Σ.Ε.  Η δύναμη του Εθνικού Στρατού ήταν ανεπαρκής για την προστασία των κατοίκων των οικισμών που βρίσκονταν γύρω από τις Σάπες.

  Ήταν η σκληρή περίοδος του άγριου σπαραγμού του Εμφυλίου Πολέμου. Κυρίως τις νυχτερινές ώρες τα αντάρτικα τμήματα του Δημοκρατικού Στρατού πραγματοποιούσαν συχνά επιδρομές στα χωριά και με τη βία, άλλοτε έπαιρναν εφόδια για τις ανάγκες τους (τρόφιμα-ζώα) και άλλοτε έπαιρναν άνδρες και κορίτσια. Πολλοί από αυτούς δεν ξαναγύρισαν ποτέ πίσω στις οικογένειές τους. Τα κορίτσια τα έστελναν σε διάφορες ανατολικές χώρες.   Ο στρατός τότε δεν αρκούσε να προστατεύσει τους κατοίκους των οικισμών.  Για το λόγο αυτό δόθηκε εντολή όλοι οι κάτοικοι των γύρω χωριών να έρθουν στις Σάπες και να εγκατασταθούν προσωρινά σε κατοικίες των ντόπιων, οι οποίοι υποχρεώθηκαν να παραχωρήσουν ένα τμήμα της κατοικίας τους για τη φιλοξενία τους, που κράτησε περίπου δύο χρόνια.  Ως τη λήξη δηλαδή της εμπόλεμης κατάστασης. Παρ’ όλα αυτά, την περίοδο εκείνη οι αντάρτες πήραν νύχτα τον Αντώνη Ρούφο, (20/8/1947) σε ηλικία 57 χρόνων και κανείς πλέον δεν έμαθε κάτι για την τύχη του, ενώ στο Χαμηλό, σκότωσαν και το μεγάλο του γιο Βαγγέλη, στις 6/1/49 σε ηλικία 27 ετών και πήραν πάνω από 1500 κατσίκια. 

 Μετά από δύο χρόνια περίπου, το 1949, οι οικογένειες των Σαρακατσάνων άρχισαν να φτιάχνουν τις παραδοσιακές σαρακατσάνικες καλύβες σε διάφορες τοποθεσίες, κυρίως στα βορειοανατολικά όρια των Σαπών.   Από το 1950 και μετά, άρχισαν να αγοράζουν οικόπεδα στα οποία έχτιζαν πλέον κανονικές κατοικίες και αποθήκες, προσαρμοσμένες στις ανάγκες της οικογένειας, αλλά και μαντριά για τα κοπάδια, αφού η βασική ασχολία τους ήταν η κτηνοτροφία.  

Σάπες Απρίλιος 1952: Η φωτογραφία είναι τμήμα μιας άλλης από το 1952. Δείχνει την περιοχή των Σαπών βορειοανατολικά της εκκλησίας (αριστερά) ή αν θέλετε βόρεια από το Κέντρο Υγείας σήμερα. Κάποιες από τις κατοικίες που φαίνονται ήταν παλιότερα Βουλγάρων, που κατοικούσαν μέχρι το 1923. Σ' αυτές εγκαταστάθηκαν Έλληνες πρόσφυγες από την Ανατ. Θράκη, που τις επιδιόρθωσαν. Από το 1950 άρχισαν να κτίζουν νέες κατοικίες και οι πρώτες οικογένειες των Σαρακατσάνων που ήρθαν στις Σάπες το 1947 και για μερικά χρόνια ζούσαν σε καλύβες που οι ίδιοι έφτιαξαν. (φωτογραφία: Αλέκου Χαρισιάδη).

  Οι οικογένειες των Σαρακατσάνων.

  Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Παναγιώτη Σκαμνού, οι πρώτες οικογένειες των Σαρακατσάνων που εγκαταστάθηκαν στις Σάπες, το 1947 ήταν:

1.       Του Ρούφου Αντώνη, που ήρθε  από τα Κασσιτερά.

2.       Του Σκαμνού Χρήστου, από το Κίζαρι.

3.       Του Μερμικλή Κώστα, από το Κίζαρι.

4.       Του Λαφτσή Δημήτρη, από τη Νέα Σάντα.

  Στα χωριά που αναφέρω πιο πάνω, οι σαρακατσάνικες οικογένειες εγκαταστάθηκαν εκεί από το 1922, την περίοδο της μεγάλης προσφυγιάς. Οι τόποι από τους οποίους προέρχονται χάνονται στα βάθη των χρόνων, γύρω στα 1650.

  Ο πρώτος σαρακατσάνικος γάμος που έγινε στις Σάπες ήταν του Χρήστου Λαφτσή, το 1952.  Το 1953, έγινε ο δεύτερος και ήταν του Δήμου Ρούφου. Το 1956 του Δημήτρη Ρούφου και το 1957 του Χρήστου Ρούφου. 

 Βέβαια σήμερα υπάρχουν και πολλές άλλες οικογένειες Σαρακατσάνων που τα ονόματά τους δεν αναφέρονται εδώ. Ήταν νύφες ή γαμπροί των παραπάνω τεσσάρων οικογενειών που μετά από γάμους δημιούργησαν νέες οικογένειες.

 Οικογένεια Ρούφου Αντωνίου.

Οικογένεια Σκαμνού Χρήστου.