...με τα πασίγνωστα κεφτεδάκια!

   Στις Σάπες, όσοι έζησαν για λίγο καιρό, αλλά και πολλοί περαστικοί γνωρίζουν ότι, όταν λέμε ''καφέ", εννοούμε "καφέ Ζαμπογιάννη'' κι όταν λέμε ''κεφτεδάκια'' αναφερόμαστε στα '' κεφτεδάκια του Κιασήφ". 

  Πρόκειται για μια παράδοση που κρατάει  δεκάδες χρόνια και αφορά τρεις γενιές και για τις δυο τις περιπτώσεις! 

   Από το 1948, με ένα μαγκάλι ξεκίνησε ο  παππούς Μουσταφά Κιασήφ. Τον πρώτο καιρό πωλούσε τα κεφτεδάκια μόνο τις Παρασκευές, στη λαϊκή αγορά των Σαπών. Έστηνε τον πάγκο του στο πεζοδρόμιο, μπροστά από το σημερινό κατάστημα ρούχων του Μουσταφά. Άναβε τα κάρβουνα και γύρω στο μεσημεράκι άρχισε το ψήσιμο. Ο καπνός που σκορπούσε στον αέρα ήταν πρόκληση για τους περαστικούς ''παζαριώτες".  Λίγα χρόνια αργότερα άνοιξε σε ένα στενό το μικρό μαγαζάκι, στο οποίο σέρβιρε τα μοσχομυριστά εδέσματα στους πελάτες των λιγοστών τραπεζιών, αλλά και στη λαδόκολλα στους περαστικούς. Πέντε-δέκα μικρά κεφτεδάκια στα οποία απαραιτήτως πρόσθετε λίγο αλάτι και ρίγανη. Το συνδυασμό αυτόν ακόμη τον τηρώ! 

  Οι δουλειές πήγαν καλά και το μικρό και στενό μαγαζάκι μετακόμισε σε διπλανό κτίσμα (εκεί που σήμερα είναι το φωτογραφικό στούντιο.  Τις Παρασκευές, για αρκετά χρόνια σέρβιραν και ψημένο αρνί.  Λίγο δίπλα, υπήρχε ο παραδοσιακός φούρνος με τα ξύλα του Θεμελή. Εκεί έψηναν τα αρνιά.

   Αρκετά χρόνια λειτούργησε ο παππούς Μουσταφά και το συνέχισε ο γιος του Μεμέτ. Το 1962 περίπου, όταν απολύθηκε από το στρατό, μπήκε με τα καλά στη δουλειά, η οποία βέβαια δεν του ήταν άγνωστη. Από μικρό παιδί ο ίδιος ήταν πάντα δίπλα στον πατέρα του και τον βοηθούσε σε όλα. Μαζί γύρισαν στης περιοχής τα πανηγύρια.  Στη Μέστη, τη γιορτή της Ζωοδόχου Πηγής, στο Πρωτάτο, της Αναλήψεως, στο Ιάσιο, το δεκαπενταύγουστο.   Εκατοντάδες ήταν οι προσκυνητές και οι επισκέπτες στα χωριά αυτά. Ο παππούς Κιασήφ με το γιο του Μεμέτ, ήταν πάντα εκεί με όλο τον εξοπλισμό τους. Ένα μαγκάλι με πολλά κάρβουνα, μια μικρή τζαμένια βιτρίνα, όπου ήταν φυλαγμένα τα έτοιμα νωπά κεφτεδάκια, το ψωμί, πιπέρι, αλάτι, ρίγανη κι ό,τι άλλο χρειαζόταν.  Τις περισσότερες φορές πουλούσαν και αναψυκτικά, τα οποία για να είναι όσο πιο δροσερά γίνεται τα είχαν μέσα σε ένα βαρελάκι με πάγο!  

  Σήμερα, τη δουλειά συνεχίζει ο εγγονός της οικογένειας, ο Μουσταφά. Η ψησταριά   είναι σε ένα άλλο χώρο, απέναντι από το Φαρμακείο της Κάσσα. Εκεί η παράδοση συνεχίζεται καθημερινά, αλλά ειδικά τις Παρασκευές πρέπει να κλείσεις "ραντεβού".  Για αρκετές ώρες, γύρω στο μεσημεράκι υπάρχει το αδιαχώρητο. Κόσμος πάει κι έρχεται. Σερβίρονται μερίδες σε σακούλες, για να φάνε οι πελάτες είτε ατομικά στα όρθια που λέμε ή ακόμη και στα σπίτια, όπου τρώνε ολόκληρες οικογένειες.  

  Μια μικρή ιστορία.

  Θέλω να αναφέρω μια μικρή ιστορία που μου διηγήθηκε ο Μεμέτ Κιασήφ. Πριν πολλά χρόνια, ο πατέρας του αντιμετώπισε ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας και χρειάστηκαν χρήματα για τη νοσηλεία του. Ένας από τους φίλους του ήταν ο παντοπώλης Αλέξανδρος Νάνος.  Ο άνθρωπος αυτός είχε τη φήμη του σφιχτοχέρη, του τσιγκούνη.  Όμως με μεγάλη προθυμία του έδωσε όσα χρημάτα χρειάστηκαν για να γίνει καλά. Αναφέρθηκε ακόμη ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος, όχι λίγες φορές, ενίσχυε οικονομικά την εκκλησία, αλλά ζητούσε επίμονα να μην γίνει ποτέ γνωστή αυτή του η χειρονομία!   Με αφορμή αυτά τα λόγια, θυμάμαι και τη διήγηση πριν χρόνια της Παρθένας Ψωμιάδου, η οποία μου είχε αναφέρει το όνομά του λέγοντας ότι ήταν αυτός που έδωσε τα περισσότερα χρήματα, για την ανέγερση του ναϊσκου που υπάρχει και σήμερα στο "Δεντράκι", δίπλα στο δημοτικό κατάστημα. 

Σάπες 2012: Το φωτογραφείο που βλέπετε ήταν για πολλά χρόνια το κεφτεδοπωλείο του παππού Κιασήφ. Καθημερινά, αλλά περισσότερο τις Παρασκευές, ημέρα παζαριού, γινόταν το αδιαχώρητο στη μικρή ταβέρνα του. Αποκλειστικό προϊόν ήταν τα κεφτεδάκια. Δηλαδή ο πελάτης που ερχόταν εδώ ήξερε ότι θα βρει μόνο κεφτεδάκια. Μικρά, νόστιμα και φρεσκοψημένα αποτελούσαν το φαγητό των πελατών. Μέσα είχε, όσα του έπαιρνε ο χώρος τραπεζάκια. Εκείνο που θυμάμαι είναι ότι δεν σέρβιρε ποτέ οινονευματώδη ποτά!   

Γύρω στα 1959, στο πανηγύρι του δεκαπενταύγουστου στο Ιάσιο. Μοναδική φωτογραφία. Ένας πάγκος, μια βιτρινούλα για τη φύλαξη των ευαίσθητων υλικών, ένα μαγκάλι, ένα τσουβάλι με κάρβουνα, ένα βαρελάκι με αναψυκτικά ήταν ο εξοπλισμός του Μουσταφά Κιασήφ. Δίπλα του ένας κάτοικος του Ιασίου, ο Δημήτρης Γαραγάνης, πατέρας του γνωστού μου Παναγιώτη Γαραγάνη. Πίσω και κάτω από τη σκιά του πλάτανου, δροσίζονται οι θαμώνες στα τραπεζ'άκια του πρόχειρα στημένου καφενείου.

1959 στο πανηγύρι της Ζωοδόχου Πηγής της Μέστης. Ακουμπισμένος στον τοίχο ενός κτίσματος ο Μεμέτ ψήνει τα κεφτεδάκια του, περιμένοντας τους πελάτους του. Μέσα στο τσουβάλι υπάρχουν τα αναγκαία κάρβουνα και δίπλα στα άλλα σακιά τα ψωμιά.   Ο Μεμέτ μου διηγήθηκε το εξής περιστατικό. Την ίδια δουλειά έκαναν και δυο άλλοι συντοπίτες μας από τις Σάπες. Για να τον διώξουν και να μην υπάρχει ανταγωνισμόε, έβαλαν ένα χωροφύλακα. Αυτός τον έδιωξε από το ένα μέρος, αλλά εκείνος πήγε σε άλλο. Το ίδιο επαναλήφτηκε 2-3 φορές, μέχρι που πούλησε όλα τα κεφτεδάκια. Τα θυμήθηκε μετά από 54  χρόνια και γέλασε...

Ο Μεμέτ στο μπακάλικο του Σωτηριάδη. Ο Σωτηριάδης (πατέρας) είχε ένα μαγαζάκι στη συνοικία των Αθίγγανων, που στο σύνολό τους ήταν και οι πελάτες του. Ήταν ένας άνθρωπος που του άρεσε η μουσική και ο χορός.

Σάπες 10 Φεβρουαρίου 1066. Τρεις φίλοι φωτογραφίζονται στο κρεοπωλείο του Σιδεράκου Καραθανάση. Ένας από αυτούς (δεξιά) είναι ο Μεμέτ Κιασήφ με την άσπρη ποδιά. Αν δείτε καλά στη δεξιά άκρη της φωτογραφίας θα παρατηρήσετε έναν πάγκο. Αυτός βρισκόταν μπροστά από το ψητοπωλείο του Μουσταφά Κιασήφ, του πατέρα του, όπου και ο ίδιος δούλευε. Ήταν αυτό το στενό μαγαζάκι, το πρώτο που ξεκίνησε η οικογένεια. 

Σάπες, γύρω στα 1969. Πολλές γνωστές φυσιογνωμίες. Ήταν η εποχή που δήμαρχος ήταν ο Χρήστος Τσιτσώνης. Εκείνη την εποχή θα επισκεπτόταν τον τόπο μας κάποια κυβερνητικά πρόσωπα. Ο δήμαρχος οργάνωσε ένα επίσημο δείπνο και για το λόγο αυτό ζήτησε τη συνδρομή πολλών προσώπων, σχετικών με το επάγγελμα της μαγειρικής. Μετά το τέλος της δεξίωσης, σε μια αναμνηστική φωτογραφία ήπιαν ένα ποτηράκι ρετσίνα. Από τα πρόσωπα που αναγνωρίστηκαν είναι οι: Μεμέτ Κιασήφ, Ορχάν, Πομάκ Αλή, Γεράσιμος Κενανίδης (δημοτικός σύμβουλος), Ισμαήλ Μουμίν, Χαλήλ, Τζελάλ, Αλή, Μουσταφάς.

Σάπες 1961: Ο Μεμέτ Κιασήφ στον κεντρικό δρόμο των Σαπών. Ήταν η εποχή που υπηρετούσε τη στρατιωτική του θητεία και ήρθε στις Σάπες με άδεια.

Σάπες, επίσης γύρω στα 1961. Φωτογραφίζεται μπροστά στον κινηματογράφο "Σινέ Σταυρίδη". Ήταν η εποχή που λειτουργούσε η αίθουσα κινηματογράφου στο ισόγειο του δημοτικού μεγάρου. Προσέξτε στα δεξιά της φωτογραφίας. Υπάρχει ένα κτίσμα. Εκεί υπήρχαν οι μηχανές ηλεκτροδότησης του σινεμά. Ήταν αναγκαία για τη λειτουργία του, αφού η τάση του κεντρικού δικτύου ηλεκτροδότησης της πόλης δεν ήταν συμβατή με τα μηχανήματα προβολής.

Σάπες 28 Οκτωβρίου 1960. Ημέρα Εθνικής Γιορτής. Τα καταστήματα κλειστά και οι φίλοι βρίσκουν την ευκαιρία για λίγες ώρες ξεκούρασης και συζήτησης.  Έξω από το σπίτι φίλου τους κάθονται στις πέτρες του περιβόλου απολαμβάνοντας και τη ζεστασιά του φθινοπωρινού ήλιου. Οι φίλοι που αναγνωρίστηκαν είναι οι: Σιακήρ Χουσεΐν, Αλή Χασάν Γκιουβεΐ, Σόρντα Μεμέτ, Χατζή Ισμαήλ, Μεμέτ Κιασήφ και Χασάν Κιασήφ.

Στη γέφυρα του χειμάρου Μπουκλοτζά. Πίσω είναι η συνοικία των Αθίγγανων. Σήμερα το ρέμα είναι κλειστό και υπάρχει από πάνω δρόμος.  Οι φίλοι είναι οι : Γιακούπ, Σορντά Μεμέτ, Χασάν Κιασήφ, Μεμέτ Κιασήφ, Ισμαήλ.

Γύρω στα 1973. Από τη γιορτή των μουσουλμάνων το Μπαϊράμ. Στην αυλή του ιερού τεμένους των Σαπών. Ένα από τα έθιμα της γιορτής είναι οι άντρες να συγκεντρώνονται στο τζαμί και στο τέλος να περνούν κατά βάση οι νεότεροι σε κυκλική πορεία μπροστά από τους γεροντότερους και να ανταλλάσουν χειραψία. Είναι ένα είδος συγχώρεσης από τις όποιες διαφορές που μπορεί να προέκυψαν μεταξύ τους. Κάποια από το πρόσωπα: Ισμαήλ, Μεμέτ Κιασήφ, Χασάν Γκιουβεΐ, Ρετζέπ κλπ.

Από την ίδια γιορτή, λίγα χρόνια αργότερα. (επάνω και κάτω φωτογραφία).

Σάπες 2013. Φωτογραφία τραβηγμένη από εμένα στις 15/3/2013. Στο κέντρο της φωτογραφίας ''τα κεφτεδάκια' Κιασήφ''. Είναι το σημερινό μαγαζί που λειτουργεί από τον εγγονό Μουσταφά Κιασήφ. Η παράδοση συνεχίζεται για τρίτη γενιά.