Η ΣΕΛΙΔΑ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟ ANAΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ  

    Ένας από τους πρόσφυγες που ήρθαν το 1922 από την Πέτρα στον τόπο μας, ήταν και ο Παναγιώτης Χαρισιάδης με τη γυναίκα του Γαρουφαλιά (Γαρουφάλη).  Είχαν έξ παιδιά. Το Δημήτρη, τον Ανέστη, τον Αλέκο, τη Χρυσούλα, την Ειρήνη και την Ελένη.

  Ο Παναγιώτης Χαρισιάδης [1894-?]γεννήθηκε στην Πέτρα Ανατ. Θράκης. Γυναίκα του ήταν η Γαρουφαλιά (Γαρουφάλη), επίσης από την Πέτρα. Είχαν έξι παιδιά. Τους: Δημήτριο, Ανέστη, Αλέξανδρο, Χρυσούλα, Ειρήνη και Ελένη.
  Ο Δημήτριος σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου στην περιοχή της Καστοριάς.
 Ο Ανέστης, εργάστηκε στις Σάπες στην αρχή διατηρώντας γαλακτοπωλείο και είδη ζαχαροπλαστικής, ενώ ασχολήθηκε και ως φωτογράφος. Παντρεύτηκε την Αγγέλα Παπαδοπούλου. Έφυγαν για αρκετά χρόνια στη Γερμανία. Σήμερα ζουν στην περιοχή της Μάκρης. Έχουν 2 παιδιά, το Δημήτρη και το Γεώργιο, που ζουν στη Γερμανία.
  Ο Αλέξανδρος [Αλέκος] [1924-1990], συνέχισε τη δουλειά του αδερφού του και με το μαγαζί και ως φωτογράφος. Δεκάδες από τις φωτογραφίες του υπάρχουν στον ιστότοπό μου. Παντρεύτηκε τη Χαρίκλεια Γιουφτσιάδου,[1927-2008]. Απέκτησαν ένα παιδί, τον Παναγιώτη.
 Η Χρυσούλα και η Ειρήνη ζουν στις Σάπες. Δεν παντρεύτηκαν. Ήταν από τις πιο ικανές μοδίστρες ράβοντας ρούχα, κυρίως για γυναίκες.
 Τέλος, η Ελένη παντρεύτηκε το 1964 το Σαββίδη Δημήτριο από τις Σέρρες, όπου και εργάστηκαν και οι δυο ως δάσκαλοι. Απέκτησαν δυο παιδιά, τη Βασιλική και την Κατερίνα.
[Καταγραφή: 2013 -]

       (Περισσότερα εντός των ημερών).

  (ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΑΝΑΡΤΗΣΗΣ)

   Ο Αλέκος Χαρισιάδης έζησε όλα τα χρόνια της ζωής του στις Σάπες. Ήταν νέος και στο ξεκίνημα της ζωής του έτυχαν τα δύσκολα χρόνια της βουλγαρικής κατοχής. Ακολούθησε η δύσκολη περίοδος του εμφυλίου κατά την οποία έχασε τον αδερφό του Δημήτρη. Δεν δίστασε να κάνει οποιαδήποτε δουλειά, ως εργάτης, προκειμένου να βελτιώσει την οικονομική τους κατάσταση. Εργάστηκε τα καλοκαίρια στις πατόζες της εποχής εκείνης και παράλληλα είχε ανοίξει ένα μαγαζάκι όπου πωλούσε γάλα, γιαούρτι και διάφορα είδη ζαχαροπλαστικής. Θυμάμαι ακόμη την ποιότητα του γιαουρτιού που ο ίδιος κατασκεύαζε. Παιδί τότε εγώ, μου έδινε η μάνα μου ένα πιάτο και πήγαινα στον "κυρ-Αλέκο" να πάρω το νόστιμο γιαούρτι από τον πήλινο κεσέ. Εκείνο που δεν μου άρεσε και δε μου αρέσει ήταν η πέτσα!   Παράλληλα ο Αλέκος ασχολήθηκε και με τη φωτογραφική τέχνη, την οποία έμαθε και συνέχισε από τον αδερφό του Ανέστη. Σ' αυτόν οφείλω ένα μεγάλο μέρος του φωτογραφικού μου αρχείου. Πολλές φορές, τα απογεύματα, έπαιρνε τη μηχανή του και πήγαινε ακόμη και εκτός Σαπών για να αποθανατίσει σπάνιες για το σήμερα φωτογραφίες. Εικόνες από την εποχή της πατόζας, του κεραμιδαριού του Χαρ. Μαλλίδη, από τα πανηγύρια της περιοχής κλπ.    Θυμάμαι ακόμη να συνεργάζεται με κάποιο γραφείο της Κομοτηνής για την έκδοση διαβατηρίων, είχε αντιπροσωπεία φιαλών υγραερίου και δε θα ξεχάσω κάτι που ίσως σήμερα θεωρηθεί περίεργο! Κάποια εποχή, γύρω στο 1970, είχαν πρωτοκυκλοφορήσει οι αναπτήρες υγραερίου, αλλά όταν άδειαζε το υγραέριό του ο ιδιοκτήτης του δεν τον πετούσε για να αγοράσει καινούριο, παρά πήγαινε στον Αλέκο και αυτός του το γέμιζε από μια φιάλη. (Λεπτομέρεια: για να μην καθυστερεί τον πελάτη του έδινε έναν άλλο γεμάτο αναπτήρα και ο ίδιος γέμιζε τους άδειους κάποια στιγμή που δεν είχε δουλειά). 

   ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.....

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΖΩΗ ΤΩΝ ΣΑΠΩΝ

Σάπες γύρω στα 1957. Οικογενειακή φωτογραφία από τους αρραβώνες του Αλέκου και της Χαρίκλειας.  Ξεχωρίζω τους γονείς της Χαρίκλειας Μιχάλη και Μαρία Γιουφτσιάδη, πίσω το Νίκο Γιουφτσιάδη . Ντυμένη με τα μαύρα η μητέρα του Αλέκου Γαρουφαλλιά (Γαρουφάλη) και πίσω της οι κόρες της Χρυσούλα και Ειρήνη. Δίπλα η Σοφία, εξαδέρφη τους και πίσω ο Γιώργος Παπαδόπουλος, γνωστός την εποχή εκείνη ως "γέρακας".  Στην άκρη  αριστερά η Ελένη Ρωμαΐδου και το γυμνό κεφάλι του Δημητρού Γιουφτσιάδη. Έχω την υποψία ότι η γυναίκα δεξιά είναι η Φωτεινή Χοταμανίδου.

18 Ιουνίου 1951: Ενθύμιον πανήγυρης Πρωτάτου. Φιλική παρέα Σαπαίων σε ένα από τα καλύτερα πανηγύρια της εποχής στην περιοχή μας. Χιλιάδες ήταν οι επισκέπτες-προσκυνητές στη γιορτή του Αγίου Πνεύματος στο Πρωτάτο. (Περισσότερα για το πανηγύρι εδώ).  Στη φωτογραφία   αναγνωρίζω από επάνω αριστερά τους: Σεραφειμίδη Χαράλαμπο, Καλλιόπη και Ναζλού Ουρεϊλίδου, Θοδωρή  Αθανασιάδη. Κάτω: Αλέκο  Χαρισιάδη  και Δημητρό  Γιουφτσιάδη.

Σάπες - Επιμελητεία 1951:  Την ύπαρξη και τη λειτουργία της Επιμελητείας στις Σάπες κανείς νέος δεν γνωρίζει σχεδόν τίποτα. Για την ακρίβεια η επιμελητεία ήταν μια περιοχή ανάμεσα στις Σάπες και στο Αρσάκειο (εκεί που σήμερα έχει την έδρα του ο Σταθμός της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Σαπών). Το οίκημα που φαίνεται στη φωτογραφία ήταν τα γραφεία του "Πρότυπου Κρατικού Κτήματος Σαπών". Οι ντόπιοι απλώς το ξέραμε ως "Επιμελητεία". (Περισσότερα εδώ). Στη φωτογραφία αναγνωρίζω από αριστερά τους: Αλέκο Χαρισιάδη, Μιχάλη Γιουφτσιάδη (επιστάτης) και το γεωπόνο του κτήματος, πιθανόν ο Σιδηρόπουλος στο παράθυρο. 

Σάπες 10 Μαρτίου 1952: Ο Αλέκος Χαρισιάδης, αντί να φωτογραφίζει, τον φωτογραφίζουν! Αυτό γίνεται το Μάρτιο του 1952 ένα ηλιόλουστο πρωινό. Το κρύο, από την αμφίεση, φαίνεται να είναι αρκετά τσουχτερό. Παρ' όλα αυτά πίσω διακρίνω κάποιους μαθητές με τα πηλίκα που φορούν κοντά παντελόνια. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το πίσω πλάνο της φωτογραφίας, όπου βλέπουμε την κατάσταση που είχαν τα σπίτια την εποχή εκείνη. Είναι ο δρόμος προς την Αλεξανδρούπολη. Μάλιστα πίσω από τη φωτογραφία ήταν σημειωμένα τα εξής: "Εις οδόν άγουσα προς Μέστην". Μάλλον θεωρούσαν την περιοχή της Μέστης πιο γνωστή ή πιο σημαντική από αυτή της Αλεξανδρούπολης!

Περίπου στα 1952 - Aλώνια Σαπών. Από το 1940 πατόζα είχαν τα αδέλφια Παναγιώτης και Δημήτρης Αγγελίδης. Από πληροφορίες έμαθα ότι η πατόζα δούλευε και κατά την περίοδο της κατοχής, αλλά κάτω από τον αυστηρό έλεγχο των Βουλγάρων, οι οποίοι έπαιρναν και το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής! Η φωτογραφία από το αρχείο του Α. Χαρισιάδη. Ο ίδιος δουλεύει  ως ζυγιστής! Αν προσέξετε τα τσουβάλια θα παρατηρήσετε ότι έχουν διαφορετικά χρώματα. Αυτό σημαίνει ότι ήταν χειροποίητα ραμμένα από τις ίδιες τις οικογένειες.

1954: Οι μαθητές της ΣΤ' τάξης του Δημοτικού Σχολείου Σαπών σε μια αναμνηστική φωτογραφία με το δάσκαλό τους Παναγιώτη Τσίκουτα. Στο κέντρο φαίνεται μια ξύλινη φωτογραφική μηχανή πάνω σε τρίποδα. Ο δάσκαλος ήθελε να δείξει στους μαθητές του πώς γίνεται η εμφάνιση μιας φωτογραφίας. Την παρουσίαση έκανε ο φωτογράφος Αλέκος Χαρισιάδης.  Τη φωτογραφία μου έδωσε η Αγγέλα Μπεκιαρίδου. 

Πρωτομαγιά γύρω στα 1955.  Τα χρόνια εκείνα τα δύσκολα που οι άνθρωποι προσπαθούσαν με τη σκληρή δουλειά τους να βρουν το δρόμο για μια ζωή καλύτερη, δεν έχαναν την ευκαιρία κάποιες ημέρες του χρόνου να περάσουν μερικές ώρες χαράς και διασκέδασης. Τέτοιες ήταν οι μεγάλες γιορτές, τα πανηγύρια και η Πρωτομαγιά. Διάλεξα να αναρτήσω αυτή τη χαρακτηριστική φωτογραφία με τον Αλέκο και τη Χαρίκλεια, όταν ήταν αρραβωνιασμένοι και για έναν ακόμη λόγο. Αυτός είναι το γραμμόφωνο που διακρίνεται στο αριστερό μέρος της φωτογραφίας. Κάποιος από την παρέα διέθετε το σπάνιο και μοναδικό αυτό μουσικό  εργαλείο που με τους μεγάλους δίσκους διασκέδαζε τη συντροφιά. Θυμάμαι σε ηλικία 7 χρόνων που είχαμε κι εμείς ένα τέτοιο γραμμόφωνο, αλλά δεν ήταν σε καλή κατάσταση και δεν κατάφερα ποτέ να το κάνω να παίξει. Οπότε μια ημέρα το διέλυσα, αλλά κανένας δε με μάλωσε. Άρα ήταν χαλασμένο είναι το συμπέρασμά μου! 

Άλλη μια όμορφη και χαρακτηριστική φωτογραφία από το αρχείο του Αλέκου Χαρισιάδη. Χρονικά την προσδιορίζω γύρω στα 1957. Στην αυλή κάποιου σπιτιού, δεν γνωρίζω τίνος, η Χαρίκλεια κάθεται στον αργαλειό και υφαίνει το κιλίμι. Ήταν μια από τις βασικές εργασίες των γυναικών, οι οποίες μάθαιναν την τέχνη από τις μανάδες τους. Ήταν χρήσιμο εφόδιο για μια νεαρή γυναίκα να γνωρίζει τη χρήση του αργαλειού, αφού τα περισσότερα προικιά τους ήταν φτιαγμένα με τη βοήθειά του.

Σάπες 1958: Από το γάμο του Αλέκου Χαρισιάδη, του φωτογράφου στον κεντρικό δρόμο για την εκκλησία. Μπροστά η νύφη Χαρίκλεια Γιουφτσιάδου έχοντας στο πλάι της την κουμπάρα της Χρυσάνθη Πασχαλίδου και από την άλλη πλευρά την ξαδέρφη της Σταυρούλα, με το σύζυγό της Θόδωρο Βαλασιάδη. Πίσω με τη γραβάτα ο γαμπρός, χωρίς να αναγνωρίζω τον άνθρωπο που τον συνοδεύει. Δίπλα από τη Χρυσάνθη ο άντρας της και κουμπάρος Δημήτρης Αγγελίδης. Δε γνωρίζω αν ο γάμος έγινε σύμφωνα με τα έθιμα. Πιθανόν πιο μπροστά να είναι οι οργανοπαίκτες που συνήθως συνόδευαν την πομπή των νεονύμφων.

Σάπες 1969: Μια όμορφη και χαρακτηριστική φωτογραφία. Ο φωτογράφος φωτογραφίζει το φωτογράφο! Με την παλιά κλασική φωτογραφική μηχανή, στηριγμένη πάνω σε ξύλινο τρίποδα ο Αλέκος επεξεργάζεται την εμφάνιση κάποιας φωτογραφίας. Αν και είχε στον εξοπλισμό του πιο σύγχρονες μηχανές, για πολλά χρόνια, θυμάμαι τον Αλέκο, να χρησιμοποιεί αυτη΄τη μηχανή. Είχα φωτογραφηθεί κι εγώ σ' αυτή. Τη χρησιμοποιούσε για να βγάζει μικρές ατομικές φωτογραφίες ανθρώπων που τις χρειαζόταν για την έκδοση ταυτοτήτων, διαβατηρίων ή σχολικών τίτλων κλπ.  Εγώ την έβγαλα για το απολυτήριο του Γυμνασίου. Θυμάμαι που μας έλεγε: κοίτα εδώ, θα βγει το πουλάκι και τα μάτια ανοιχτά. Ανοιγόκλεινε γρήγορα ένα καπάκι κι αυτό ήταν. Μετά ο ίδιος εμφάνιζε τη φωτογραφία χρησιμοποιώντας μερικά απλά εργαλεία με τη βοήθεια νερού και κάποιων ειδικών χημικών ουσιών. Αφού τις στέγνωνε στον αέρα ήταν έτοιμες. Το δύσκολο ήταν να μην έβγαινες με κλειστά τα μάτια!

Σάπες 1953: Δουλειά με το αδράχτι. Στη φωτογραφία η Χαρίκλεια Χαρισιάδου, κατάχαμα με παρέα το μικρό γειτονάκι της τότε, Τάκη Αμπατζή, δουλεύει με το αδράχτι. Στο αριστερό της χέρι κρατάει το προβατίσιο μαλλί και με το δεξί στριφογυρίζει το αδράχτι για να το μετατρέψει σε κλωστή. 

Το αδράχτι ήταν ένα ξύλινο εργαλείο, που έβαζαν το μαλλί, που έπαιρναν από τα πρόβατα. Αφού το έπλεναν για να καθαρίσει, το στέγνωναν. Το έδεναν πάνω στο αδράχτι και το γύριζαν πάνω στο πόδι τους, μέχρι να γίνει η κλωστή λεπτή. Όταν τελείωνε η λεπτή κλωστή την έβαζαν στον απείλιχτρο και ακολούθως στην ανέμη. Την έδεναν πάνω στο δουλάπι και τη γύριζαν με το χερούλι του δουλαπιού. Με το δουλάπι μασούριζαν την κλωστή (δηλαδή περνούσαν την κλωστή πάνω σε μασούρια). [Αρχείο Αλέκου Χαρισιάδη].

Σάπες 1966: Φωτογραφία της γειτονιάς από τον Αλέκο Χαρισιάδη. Μια από τις πιο αγαπημένες συνήθειες της εποχής ήταν οι παρέες των γυναικών έξω από την πόρτα της αυλής, ιδιαίτερα βέβαια τους θερινούς μήνες. Πάντα ο τόπος συγκέντρωσης ήταν κοντά σε κάποιο δρόμοα, ώστε ταυτόχρονα με την κλασική κουβέντα να παρατηρούν και ποιος ή ποια περνάει,  για να τη χαιρετήσουν βέβαια! Σε κάποια στιγμή έτυχε να περνάει ο φωτογράφος Αλέκος και δεν έχασαν την ευκαιρία να φωτογραφηθούν αφού στην παρέα ήταν και ο μικρός γιος του, ούτε ενός έτους Πάνος, στην αγκαλιά της Λαφίνας Δημητριάδου. Ο άλλος μικρός είναι ο Γιώργος Αντωνιάδης (που δε ζει σήμερα) με την μητέρα του πίσω η οποία έχει στην αγκαλιά της τη μικρή Λέτα. Καθιστές στα σκαμνάκια η Ευαγγελία Υφαντοπούλου και η Αθανασία Κουγιουρούκη με τη μικρή Λένα Δημητριάδη. Όρθια αριστερά η Χαρίκλεια. Αξίζει ακόμη να αναφέρω ότι πίσω από την παρέα φαίνεται το γανωματζήδικο του Χασάν.

 Σάπες γύρω στα 1970 πίσω από τη βιτρίνα του μαγαζιού του Αλέκου, ο αδερφός του Ανέστης, σε μια από τις επισκέψεις του στα πατρώα εδάφη. Συχνά ερχόταν να επισκεφτεί τους οικείους του από τη Γερμανία. Πίσω από τον τοίχο που φαίνεται ο Αλέκος είχε ένα χώρο για να εμφανίζει το φιλμ των φωτογραφιών και πιο παλιά ήταν και το εργαστήριο, όπου έφτιαχνε τα τυροκομικά προϊόντα.

Σάπες Φεβρουάριος 1971. Η πλατεία και ο δρόμος προς το γυμνάσιο. Όμορφη χειμωνιάτικη φωτογραφία με χιονισμένους τους δρόμους. θυμάμαι πως και το χιόνια ακόμη την εποχή εκείνη ήταν περισσότερα! Είναι τραβηγμένη από τον ίδιο τον Αλέκο Χαρισιάδη. Δεξιά φαίνεται το κατάστημά του, εκεί που υπάρχει η πινακίδα "ΠΡΟΠΑΝΓΚΑΖ". (σήμερα το φαρμακείο των κληρονόμων Χρύσας Φραγκάκη). Δεξιά αναγνωρίζω τον μπαρμπα-Κώστα τον Ψωμιάδη, που είχε μανάβικο. Και μια λεπτομέρεια: η πινακίδα ανακοινώσεων των αγώνων ποδοσφαίρου της Ελπίδας Σαπών ήταν γραμμένη από εμένα, χωρίς τίποτα το ιδιαίτερο βέβαια. (αρχείο φωτογραφίας Αλέκου Χαρισιάδη).

Σέρες, χειμώνας του1964: Από τους γάμους της μικρότερης κόρης της οικογένειας Χαρισιάδη η Ελένη με το Σαββίδη Δημήτριο. Και οι δυο ήταν δάσκαλοι και οι Σέρρες ήταν ό τόπος στον οποίο έχτισαν τη ζωή τους. Στην αναμνηστική φωτογραφία  στα σκαλοπάτια της νεόδμητης εκκλησίας, που ακόμη δεν είχε αποπερατωθεί μέλη των δύο οικογενειών και άλλα συγγενικά πρόσωπα. Αναγνωρίζω τον Αλέκο [αδερφός] και τη Χαρίκλεια Χαρισιάδου. Δεξιά οι αδερφές της νύφης Ειρήνη και Χρυσούλα και η πεντάχρονη Μαρία Γιουφτσιάδου με τη λαμπάδα. Δεξιά η μητέρα της Ζωή.