Φωτογραφία του Αγίου Γεωργίου Λίτσασας στην Περιφέρεια Νικοπόλεως (Γαράσαρη). Σώζονται σε κακή κατάσταση οι τοίχοι της εκκλησίας, ενώ η σκεπή της έχει πέσει εδώ και αρκετά χρόνια. Έτσι είναι εκτεθειμένη στις φθορές των καιρικών συνθηκών. Σ' αυτό το ναό υπήρχε το ιερό τέμπλο που σήμερα κοσμεί την εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στις Σάπες.

  Το θαυμάσιο ξυλόγλυπτο ιερό τέμπλο της Λίτσασας, σήμερα βρίσκεται στον ιερό ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στις Σάπες του νομού Ροδόπης.

Ήταν τοποθετημένο στον βυζαντινού ρυθμού, λιθόκτιστο ναό του Αγίου Γεωργίου του χωρίου Λίτσασα ,περιφέρειας Νικόπολης (Γαράσαρη) του Πόντου. Ο ναός που κατασκευάστηκε το 1874, παρ' ότι έχει υποστεί σημαντικές φθορές, σώζεται ακόμη. Το περικαλλές ξυλόγλυπτο τέμπλο φέρεται να κατασκευάστηκε απ' το Νικοπολίτη αρχιλεπτουργό Παναγιώτη Τέμνοτζη.

ΤΟ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΤΕΜΠΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Το 1922 με την κατάρρευση του Μικρασιατικού μετώπου κορυφώνεται η τραγωδία για τον Ελληνισμό του Πόντου. Παντού επικρατεί θρήνος, αβάσταχτος πόνος και φυσικά φόβος και ανασφάλεια αφού κανείς δε  γνώριζε εάν θα επιζούσε την επόμενη μέρα. Η κατάσταση στην κυριολεξία θύμιζε κόλαση. Με την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάνης «Περί ανταλλαγής των πληθυσμών» στις 30 Ιανουαρίου του 1923, οι Έλληνες του ματωμένου Πόντου συνειδητοποιούν ότι ο ξεριζωμός είναι πλέον αναπόφευκτος και αρχίζουν οι προετοιμασίες για τη μετακίνησή τους στην Ελλάδα.

Στη Λίτσασα ένα από τα χωριά της Νικόπολης όλοι οι κάτοικοι είναι «επί ποδός » συγκεντρώνοντας ό,τι πολυτιμότερο έχουν από την κινητή τους περιουσία. Στις 2 Ιουνίου του 1924 συστήνεται στο χωριό επιτροπή η οποία αναλαμβάνει την ευθύνη της μεταφοράς του ιερού τέμπλου, των εικόνων και των άλλων ιερών κειμηλίων στην Ελλάδα. Γράφει σχετικά στο χειρόγραφο τετράδιό του με τίτλο «Ιστορίες και ενθυμήματα» ο γεννημένος το 1905 στη Λίτσασα, πρόσφυγας Παναγιώτης Ποτουρίδης :

« Εμείβοι ανταλλάξιμοι Νικοπολίτες που κατοικούσαμε στα βάθη της Τουρκίας και πιστοί στη χριστιανική θρησκεία αποφάσισε η Δημογεροντία μας σύσσωμοι εμείς οι κάτοικοι Λυτζάσης με όλην την προσφυγική μας ταλαιπωρία να μεταφέρομεν τα είδη εκκλησίας, εικόνων, ολοκλήρου τέμπλου, επιταφίου και άλλων ειδών του ιερού ναού Αγίου Γεωργίου εις την Μητέρα Ελλάδα για να μην αφήσομεν και ποδοπατηθούν από τους Τούρκους τα ιερά χριστιανικά κειμήλια των προγόνων μας».

Για το ίδιο θέμα αξίζει να αναφέρουμε τη μαρτυρία της γενημμένης στη Λίτσασα το 1914 Παρθένας Γουμασίδου-Μαρουφίδου σε συνέντευξη που της πήραμε το 2004. Μας ανέφερε τα εξής : « θυμούμαι ότι, με αγγαρεία οι νέοι του χωριού μας στην αυλή της εκκλησίας για μήνες έκτιζαν κάσες και μάζευαν τις εικόνες και ότι στο χωριό μάζευαν λεφτά, λίγα από τις χήρες, πολλά από εκείνους που ήταν ευκατάστατοι για να νοικιάσουν μουλάρια και να φορτώσουν της εκκλησίας τα πράγματα». Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνονται στο χειρόγραφο βιβλίο που ανακαλύψαμε και παραθέτουμε και όπου μεταξύ άλλων είναι καταγεγραμμένη η απόφαση που ελήφθη για τη  μεταφορά των ιερών κειμηλίων, η σύσταση της επιτροπής που θα ήταν υπεύθυνη για τη μεταφορά και ο έρανος που διενεργήθηκε μεταξύ των κατοίκων του χωριού για να καλυφθούν τα έξοδα μεταφοράς.

Από τον έρανο συγκεντρώθηκε το ποσό των 12.096 γροσίων ενώ όλα τα ιερά κειμήλια συσκευάσθηκαν σε 21 ξύλινα κιβώτια. Φορτώθηκαν σε μουλάρια και προωθήθηκαν στη Νικόπολη απ' όπου πλέον οργανωμένα μαζί με ομοεθνείς από τη Νικόπολη και από άλλα χωριά της περιφέρειας, συνοδεία εμπίστων Τούρκων τζανταρμάδων (αστυνομικών) και κάτω από κατακλυσμιαίες βροχές μετά από 5θήμερη πορεία φθάνουν στην Κερασούντα. Εκεί παραμένουν 49 ημέρες ώσπου καταφθάνει στο λιμάνι της Κερασούντας το ατμόπλοιο «Αρχιπέλαγος» με το οποίο αναχωρεί για την Ελλάδα η τελευταία αποστολή αναλλαξίμων. Σε διάστημα 6 ημερών φθάνουν στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης, προωθούνται στο Χαρμάν-κιοϊ όπου παραμένουν γύρω στις 40 ημέρες. Από εκεί μεταφέρονται με τρένο μέχρι το σταθμό της Μέστης - Έβρου και στη συνέχεια με βοϊδάμαξες στο χωριό Κασσιτερά - Ροδόπης. Το τέμπλο παραμένει μέσα στα κιβώτια για 25 περίπου χρόνια οπότε ακολουθεί τη μοίρα των προσφύγων που στα χρόνια του εμφυλίου με το μέτρο της εκκένωσης των παραμεθορίων περιοχών αναγκάζονται να μετεγκατασταθούν στις Σάπες -Ροδόπης, όπου και τοποθετείται στο σχετικά νεόδμητο τότε ιερό ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης όπου και βρίσκεται σήμερα μαζί με τον επιτάφιο και πολλές εικόνες από τη Λίτσασα.

ΠΗΓΕΣ :

- Ιστορία και Λαογραφία Εκκλησιαστικής Επαρχίας Κολωνείας και Νικοπόλεως

 -Καβάλα 1964 Ιστορίες και Ενθυμήματα του Παναγ. Ποτουρίδη.

 - Προφορική μαρτυρία Παρθένας Γουμασίδου-Μαρουφίδου.

Ευχαριστώ τον καλό μου φίλο και συνάδελφο δάσκαλο Σάββα Μαυρίδη για την παραχώρηση του πολύτιμου υλικού.

Η σελίδα είναι υπό διαμόρφωση. Θα γίνει προσθήκη και άλλου υλικού....

Τμήμα του ξυλόγλυπτου τέμπλου 

Φωτογραφία στην οποία βλέπουμε ένα μεγαλύτερο τμήμα του τέμπλου. Λένε ότι έγιναν μερικά λάθη στην τοποθέτηση κάποιων τμημάτων, όπως αυτό που βλέπετε στη βάση που έχει σχήμα τραπεζίου. Το τμήμα αυτό κανονικά έπρεπε να τοποθετηθεί στο επάνω μέρος και αντίστροφα όπως είναι τώρα.

Το μεγαλύτερο μέρος του τέμπλου του Αγίου Γεωργίου της Λίτσασας, όπως είναι τώρα στην εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης των Σαπών. Το τέμπλο συναρμολογήθηκε και τοποθετήθηκε το 1947, από τον τότε εργολάβο Αλέξανδρο Σταυρίδη και τον ξυλουργό τεχνίτη Φώτη Φωτακάκη.

Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΤΩΝ ΚΑΣΣΙΤΕΡΩΝ 

Σεπτέμβριος του 2000. Συνάντηση του τότε Σεβασμιώτατου Μητροπολίτη Μαρωνείας & Κομοτηνής Δαμασκηνού (σήμερα δεν βρίσκεται εν ζωή) με οικογένειες έξω από τον Ιερό Ναό του Αγίου Δημητρίου Κασσιτερών. Μια ιστορική εκκλησία που χτίστηκε το 1858 και που γύρω στα 1980, έλεγαν πώς ήταν έτοιμη να καταρρεύσει. Τότε, χάρη στο ενδιαφέρον κατοίκων του χωριού η Μητρόπολη πήρε την πρωτοβουλία για την επισκευή του. Τα σχέδια αναστήλωσης έκανε ο μηχανικός Γιάννης Πασσόπουλος από το 1977 και τα έργα άρχισαν πριν το 1998. Η φωτογραφία δείχνει ότι και το Σεπτ. του 2000 δεν είχαν τελειώσει. Ένας από τους ανθρώπους που δούλεψαν στον Άγιο Δημήτριο ήταν και ο τεχνίτης Χαράλαμπος Ρεφειάδης. Μέλη της οικογένειάς του και ο ίδιος, διακρίνονται στη φωτογραφία. 'Αλλο ένα πρόσωπο που γνωρίζω είναι η Φωτεινή Χωταμανίδου, που επί πολλές δεκαετίες αφιέρωσε τη ζωή της στην υπηρεσία της εκκλησίας. (Αρχείο φωτο: Χαράλαμπου Ρεφειάδη).

Σεπτέμβριος του 2000. Άλλη μια χαρακτηριστική φωτογραφία από την ίδια εποχή, που γινόταν τα έργα αναμόρφωσης και επισκευής του χώρου του Ιερού Ναού του Αγίου Δημητρίου Κασσιτερών. Εδώ κτίζεται η πέτρινη περίφραξη του αύλειου χώρου από τον τεχνίτη εργολάβο Χαράλαμπο Ρεφειάδη. Στο βάθος διακρίνεται ο ναός με αρκετούς εργάτες την ώρα που φτιάχνουν στη σκεπή του. [Αρχείο φωτο: Χαρ. Ρεφειάδη).